هنر اسلامی (Feb 2022)
خوانش شخصیت زنان در شاهنامه عامیانه 948ه.ق/1540م مکتب تبریز 2 با روش پانفسکی
Abstract
جایگاه زنان در دورههای مختلف تحت تأثیر تحولات جامعهای که در آن زندگی میکنند، قرار دارد. با بررسی کتابهای به‌تصویر‌کشیده خارج از دربار میتوان به مطالعۀ وضعیت آنها در ادوار مختلف پرداخت. شاهنامه یکی از کتب قابل توجه شاهان صفوی بوده که بارها به تصویر درآمده است. این تحقیق با روش توصیفی -تحلیلی و با بهرهگیری از منابع اسنادی انجام‌شده بررسی جایگاه زن در شاهنامه 948ه.ق/1540م انجام شده است. در این راستا، به تفسیر و نقش زنان در نگارگری این شاهنامه با اتخاذ رویکرد آیکونولوژی و آیکونوگرافی پرداخته میشود. نتایج تحقیق حاکی از این است که زنان دربار در دوره صفوی، شاهنامه و نگارگری همواره مورد توجه بودهاند و نکات مشترک زیادی بین آنها دیده میشود. در تمامی این نگارهها فقط از زنان درباری یا شاهزادهها یاد شده است و از زنان کوچه و بازار خبری نیست؛ بنابراین زنها به‌واسطه خردمندی، سیاستمداری و نیکوکاریشان در شاهنامه مطرح شدهاند. از طرفی در تاریخ دوره صفوی همه زنها به طبقه اجتماعی بالایی تعلق دارند. در ارتباط بین متن و تصویر، نگارگر در تصویرگری در مواردی براساس ذوق و سلیقه خود عمل کرده است. همچنین، مشخص شد که درونمایههای تصویری در نگارگری این شاهنامه به عوامل زیادی مانند تحولات جامعه صفوی، جایگاه زن در آن دوره، نگاه فردوسی به زن و سنت نگارگری ایرانی و.... بستگی دارد که در پروسه معنایابی این نگارهها، باید به متون دیگری رجوع و ارتباطها را مشخص کرد. اهداف پژوهش 1. واکاوی نقش و جایگاه زن در نگارگری شاهنامه عامیانه دورۀ صفوی؛2. بررسی نقش و جایگاه زن در دورۀ صفوی و نگارگری مکتب دوم تبریز.سؤالات پژوهش1. نگارگر شاهنامه عامیانه از چه الگوهایی برای نشان دادن جایگاه تصویر زنان براساس نظریه پانوفسکی استفاده کرده است؟ 2. نقش و جایگاه زنان در دورۀ صفوی، با نگاه فردوسی و نگارگری مکتب تبریز چه شباهتها و تفاوتهایی دارد؟
Keywords
