Ψυχολογία: το Περιοδικό της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας (Jul 2022)
Μεροληψία κοινής μεθόδου στους ερευνητικούς σχεδιασμούς με τη χρήση εργαλείων αυτoαναφοράς: βιβλιογραφική επισκόπηση και προτεινόμενες τεχνικές αντιμετώπισης
Abstract
Ένα από τα πιο πολυσυζητημένα και αμφιλεγόμενα μεθοδολογικά και στατιστικά ζητήματα που απασχολούν τους ερευνητικούς σχεδιασμούς με τη χρήση εργαλείων αυτοαναφοράς είναι η μεροληψία κοινής μεθόδου, η οποία ενδέχεται να εμφανιστεί όταν τα δεδομένα για τις μεταβλητές πρόβλεψης και κριτηρίου προέρχονται από το ίδιο άτομο χρησιμοποιώντας την ίδια μέθοδο απόκρισης. Η μη ελεγχόμενη διακύμανση μεθόδου μπορεί να παράγει μεροληπτικές εκτιμήσεις της αξιοπιστίας και της εγκυρότητας των υποκείμενων εννοιών και λανθασμένες παραμετρικές εκτιμήσεις στις σχέσεις μεταξύ των εννοιών. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η επισκόπηση της βιβλιογραφίας γύρω από τις έννοιες της μεροληψίας και της διακύμανσης κοινής μεθόδου. Τα 143 άρθρα που προήλθαν από τη σύνθετη αναζήτηση σχετικών μελετών σε τέσσερις βάσεις δεδομένων κατέδειξαν τις βασικές θεματικές ενότητες της εργασίας αυτής. Η κλασική θεωρία μέτρησης χρησιμοποιήθηκε για να εξηγηθούν οι πηγές σφαλμάτων μέτρησης και οι επιπτώσεις της διακύμανσης κοινής μεθόδου. Στη συνέχεια, έγινε περιγραφή των κυρίαρχων μεθοδολογικών και στατιστικών τεχνικών προσδιορισμού και ελέγχου της διακύμανσης κοινής μεθόδου. Οι πιθανές επιδράσεις της διακύμανσης κοινής μεθόδου στην έρευνα με ερωτηματολόγια αυτοαναφοράς είναι περίπλοκες και δυσνόητες, όμως, παρά την υπάρχουσα διαφωνία αναφορικά με τη φύση και την έκτασή της, οι ερευνητές από τον χώρο της ψυχολογίας και των κοινωνικών ή οργανωσιακών επιστημών θα πρέπει να λαμβάνουν μέτρα ελαχιστοποίησης της μεροληψίας μεθόδου.
