بازخوانی مداخلات و ملاحظات معمارانۀ ساکنان شهر سوخته در چهارمین دورۀ استقرار براساس حفاری‌های باستان‌شناسی

Abstract

مطالعه و واکاوی یافته‌های دوران کهن، علاوه بر اینکه منجر به کسب آگاهی‌های تاریخی دربارۀ آن دوران می‌شود، می‌تواند خوانش‌های بشر از رابطۀ دوسویۀ میان انسان و محیط زندگی را دچار تغییر کند. منطقۀ باستانی شهر سوخته از تمدن‌های حاشیۀ دلتای رود هیرمند، واقع در استان سیستان و بلوچستان امروزی، است. این منطقه در چهار دورۀ تاریخی به حیات خود ادامه داده است و از مراکز مهم تمدنی در هزارۀ سوم پیش از میلاد به‏شمار می‌رود.این نوشته در دو بخش معرفی و کلیات و تحلیل داده‌های معماری و شهری تدوین شده و به دنبال یافتن پاسخ این پرسش است که اعضای تمدن‌های کهن در نمونۀ شهرسوخته چه ملاحظات و مداخلات معمارانه‌ای در محیط زیست خود داشته‌اند؟ در بخش تحلیل داده‌ها، نحوۀ برخورد ساکنین شهر سوخته با مسئلۀ مسکن، معماری و شهرسازی، با توجه به مدارک و شواهد باستان‌شناسی بررسی شده است. در این قسمت، بیش از سایر مستندات، تکیه بر تصاویر منتشرشدۀ این منطقۀ باستانی است که یونسکو در جریان ثبت جهانی شهرسوخته گرفته است و نقشه‌های شهر باستانی به تصاویر سه‌بعدی قابل درک تبدیل شده‌اند. نگارنده با انطباق مشخصات اصلی اقلیم سیستان بر یافته‌های معماری و شهر از حفاری‌های باستان‌شناسی، سعی در نشان‌دادن نوع برخورد ساکنان شهر سوخته با بستر را دارد.

Keywords

• شهر سوخته
• اقلیم
• معماری
• شهرسازی