هنر و تمدن شرق (Jun 2019)
رود به مثابۀ قدرت؛ نقش رودخانۀ کامو در شکل‌گیری روستای کامو
Abstract
روستای کامو در فلات مرکزی ایران، به عنوان یکی از قدیمی‌ترین روستاهای ایران، پیوستگی جدایی‌ناپذیری با عناصر طبیعی دارد. هویت این روستا در ارتباط با عناصر طبیعی‌اش از جمله، کوه گرگس، رودخانه و توپوگرافی منطقه است. رودخانۀ کامو به عنوان اصلی‌ترین مؤلفۀ منظر طبیعی در شکل‌گیری و پیدایش آن نقش اساسی را ایفا کرده است. این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه‌ای و مشاهدات میدانی به جایگاه و اهمیت رودخانه در شکل‌گیری روستای کامو می‌پردازد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان‌دهندۀ این است که رودخانۀ اصلی روستای کامو، به عنوان اصلی‌ترین مؤلفۀ طبیعی، علاوه بر ابعاد زیبایی‌شناسانه، زیست‌محیطی، کالبدی و اقتصادی، از نوعی سلسله‌مراتب و نظم پیروی می‌کند که مبتنی بر قدرت و شأن اجتماعی افراد است. این سلسله‌مراتب با عنوان سلسله‌مراتب مقامی، نقش بسزایی در شکل‌گیری و ساختار روستا ایفا می‌کند. علاوه بر سلسله‌مراتب مقامی، سلسله‌مراتب اقتصادی و سلسله‌مراتب کالبدی نیز در ارتباط با رودخانۀ اصلی، نقش اساسی ایفا می‌کنند. بر این اساس، شکل‌گیری خانه و منازل اشرافی و اربابان در بالادست رودخانه و رعیت در پایین‌دست رودخانه، به سلسله‌مراتب مقامی در این روستا اشاره دارد. علاوه بر آن، نزدیکی لکه‌های معماری به آب در راستای تسلط بر منبع اصلی آب و زمین‌های کشاورزی در پشت لکه‌های معماری، سلسله‌مراتب اقتصادی را شکل می‌دهد و در انتها، جای‌گیری اصلی‌ترین مؤلفه‌های روستا اعم از جادۀ اصلی، مرکز روستا، مسجد اصلی و فضاهای جمعی به اهمیت این رود در شکل‌گیری سلسله‌مراتب کالبدی روستای کامو اشاره می‌کند. وابستگی کالبدی-معنایی روستای کامو به رودخانۀ اصلی، به واسطۀ سلسله‌مراتب‌ها و ارتباط آن در گذر زمان با محیط و مردمان روستا، آن را به عنوان اصلی‌ترین مؤلفۀ منظر طبیعی رود معرفی می‌کند.
Keywords
