ویژگی های بیولوژیکی خاک های بیابانی تحت تاج پوشش درختچه های گز طبیعی Ledeb.) Tamarix ramosissima (

Abstract

سابقه و هدف: درختچه گز به عنوان یکی از مهمترین گیاهان مناطق خشک و نیمه خشک می‌تواند تأثیر زیادی بر فعالیت جامعه میکروبی خاک داشته باشد و از این طریق با کار آمد نمودن چرخه عناصر غذایی باعث افزایش حاصلخیزی خاک گردد. همچنین این درختچه به عنوان یک پوشش گیاهی طبیعی و سازگار در منطقه مطالعاتی، نقش مهمی در حفاظت خاک و مهار فرسایش بادی دارد. هدف از این مطالعه بررسی اثر درختچه‌های طبیعی گز بر فعالیت‌ها و زیست توده میکروبی خاک‌های بیابانی در منطقه فرخ آباد شهرستان دهلران، استان ایلام بود. مواد و روش‌ها: به منظور بررسی ویژگی‌های زیستی خاک، نمونه‌برداری از خاک سطحی (عمق 5-0 سانتی‌متری) زیر تاج پوشش درختچه گز و فضای آزاد به روش سیستماتیک تصادفی انجام گرفت. تعداد کل نمونه‌های خاک 62 نمونه بودند که از این تعداد 31 نمونه از زیر تاج پوشش و 31 نمونه خارج تاج پوشش درختچه گز بودند. پس از جمع آوری نمونه‌های خاک و انتقال به آزمایشگاه، تجزیه‌های زیستی خاک شامل، کربن و نیتروژن زیست توده میکروبی، تنفس پایه، تنفس برانگیخته با سوبسترا، بهره میکروبی، بهره متابولیکی و کربن آلی خاک بر روی نمونه‌ها صورت گرفت. تجزیه‌های آماری مانند آنالیز واریانس یک طرفه و ضریب همبستگی با نرم افزار SAS 9.1 انجام گرفت. برای مقایسه میانگین ویژگی‌های زیستی خاک از آزمون t استفاده شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد بین ویژگی‌های بیولوژیکی خاک در زیر تاج پوشش درختچه‌های گز و فضای باز اختلاف معنی‌داری در سطح یک درصد وجود داشت. بیشترین میزان کربن آلی خاک (16/2 درصد)، در زیر تاج پوشش گز در مقایسه با فضای آزاد مشاهده شد. کربن زیست توده میکروبی (654 میلی‌گرم کربن بر کیلوگرم) و نیتروژن زیست توده میکروبی (79 میلی-گرم نیتروژن بر کیلوگرم) در زیر درختچه گز نسبت به خارج تاج پوشش به طور معنی‌داری بیشتر بودند. همچنین مقدار تنفس پایه و برانگیخته در زیر درختچه گز نسبت به خارج تاج پوشش به طور معنی‌داری (p<0.01) بیشتر بودند. تنفس پایه در زیر تاج گز هبستگی مثبتی با بهره متابولیکی(qCO2) نشان داد، در حالی‌که این پارامتر یک همبستگی منفی با کربن آلی خاک نشان داد.نتیجه‌گیری: به طور کلی، نتایج این پژوهش نشان داد که زیست توده و فعالیت میکروبی خاک در زیر تاج پوشش افزایش یافت که بیانگر اهمیت درختچه گز در منطقه مورد مطالعه می‌باشد. برای مثال، بیشترین کربن زیست توده میکروبی زیر تاج پوشش در مقایسه با فضای آزاد مشاهده شد. بنابراین، به منظور افزایش کیفیت و سلامت خاک و مبارزه با فرسایش خاک، احیاء و حفاظت از درختچه گز در منطقه مطالعاتی ضروری است. برای این منظور اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام و سازمان‌های مردم نهاد می‌توانند در کشت و احیای این گونه بومی و سایر گونه‌های بومی مشارکت داشته باشند.

Keywords

• کربن آلی
• زیست توده میکروبی
• تنفس پایه
• ایلام