بررسی تحولات در خوانش از مفهوم «انتظار فرج» در دوران غیبت کبری

Abstract

مسأله «انتظار فرج امام قائم» به معنای «انتظار فرج امام غائب»، یکی از مفاهیمی است که بویژه پس از آغاز دوره غیبت ‏کبری امام عصر (عج)، مورد توجه دانشمندان شیعه بوده است. اگر چه برخی گزارش‌های تاریخی از طرح مسأله «انتظار ‏فرج» در میان جامعه شیعه برای برخی ائمه پیشین نیز حکایت دارند، ‏ اما بی شک این مفهوم، در دورانی که امام از میان ‏انظار غائب شدند، بیش از هر زمان دیگری مورد توجه جامعه شیعه و بخصوص دانشمندان شیعی واقع گشت. بررسی ‏گذرای منابع روایی شیعی که به نحوی به این مفهوم یا مسأله پرداخته‌اند، نشان می‌دهد که در دوره غیبت کبری، با گذر ‏زمان، تحولاتی در خوانش ‏ از مفهوم «انتظار فرج» رخ نموده است. آنچه در این نوشتار به دنبال آن هستیم، در گام نخست ‏ارائه گزارشی است از این تحولات. در گام بعد خواهیم کوشید تا نشان دهیم که از چه روی چنین تحولاتی در خوانش ‏این مفهوم رخ نموده است تا به این ترتیب بتوانیم تبیینی از آنها به دست بدهیم.‏

Keywords

• انتظار فرج
• مهدویّت
• غیبت
• تحلیل گفتمان
• خوانش