Cumhuriyet İlahiyat Dergisi (Dec 2022)
Sıhhat Açısından Kıraat Çeşitlerinin Kavramsal Anlamda Değerlendirilmesi
Abstract
Kavramlar pek çok manaları tazammun eden anlamlar dünyasının anahtarları hükmündedir. Bilhassa Kur'ân'ı alakadar etmesi cihetiyle kıraatlerin sıhhat derecelerinin bilinmesi ve nakledilen kıraat vecihleriyle ilgili bazı temel meselelerin anlaşılması kıraat ilmi açısından önem arz etmektedir. Kıraat ilmini birinci derecede alakadar eden kıraat çeşitleriyle ilgili kavramların irdelenmesi, bazı konuların daha iyi anlaşılmasını sağlayacağından kavramsal anlamda kıraatlere değinme gereği hâsıl olmuş, makalede sıhhat açısından kıraat türleri ıstılâhî anlamda izah edilmiştir. İlk dönem kıraat âlimlerinin kıraatlere yaklaşımları ekseriyet itibariyle benzerlik göstermiş ise de kıraat vecihlerinin sıhhati, sahîh kıraat imamlarının tek kaldığı okuyuşların durumu, sened açısından bazı kıraatlerin sıhhat derecesine ulaşıp ulaşamadığı gibi konular tartışılmış, genel anlamda kıraatler makbul ve makbul olmayan şeklinde ikiye ayrılmıştır. Makbul kıraatler için bazı kavramlar kullanılmış, bir kıraatin hangi açıdan sahîh veya mütevâtir olacağı hususunda yer yer farklı yaklaşımlar sergilenmiştir. Öte yandan, kadim kıraat eserlerinde meşhur kıraat ifadesinden sahîh kıraatler kastedilmişken sonraki dönemde bu kavram, bir kıraat türü şeklinde algılanmıştır. Bir takım kaynaklarda yer aldığı halde sahîh kıraat vasıflarını taşımayan bazı kıraat çeşitleri olmuştur. Bunlar, kıraatin nakil şekli veya Mushaf hattına ve Arapçaya muvafakatı gibi hususlar muvacehesinden bakılarak şâzz, ahad, mevzû veya müdrec şeklinde isimlendirilmiş ise de bu tür kıraatler için çatı kavram olarak şâzz terimi kullanılmıştır. Bu makalede kıraat türleri hakkında kadim eserler merkeze alınarak nisbeten kapalı kalmış bazı noktalar aydınlatılmaya çalışılacak, tazammun ettikleri manalar açısından kavramlar arasındaki bağlantılara değinilerek sahîh kıraatlerin güvenirliği ele alınacaktır. Bu bağlamda kıraat âlimlerinin kıraat çeşitlerini belirtmek için kullandığı kavramlara ve bunların tanımlarına değinilecek, konuyla ilgili âlimlerin farklı yaklaşımları analiz edilecektir.
Keywords
