Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Nov 2017)
Doğu Anadolu’da Kara Koyunlu- Timurlu Mücadelesi ve Eleşkirt Meydan Muharebesi
Abstract
Timur’un batı seferleri sonucunda Azerbaycan ve Doğu Anadolu toprakları Kara Koyunlu hâkimiyetinden çıkmıştı. Timur’un ölümünden sonra vasiyet üzere bahsi geçen toprakların sahibi olan Timur’un torunu Ebu Bekir ile diğer torunu Ömer Mirza arasındaki sürtüşmeler Kara Koyunlu hükümdarı Kara Yusuf tarafından ziyadesiyle değerlendirildi. 1407 ve 1408’de Timur’un torunu Ebu Bekir’e karşı kazandığı iki büyük zafer sonucunda Doğu Anadolu, Azerbaycan ve Irak-ı Acem bölgeleri Kara Koyunlu hâkimiyeti altına alındığı gibi Kara Koyunlu devleti de kesin olarak kurulmuştu. Böylece Timur’un ölümünden kısa bir süre içinde kurmuş olduğu imparatorluğun batı topraklarının büyük kısmı elden çıkmış oldu. Bu büyük zaferlerin hemen ardından Kara Yusuf bir dönem kader arkadaşlığı yaptığı Ahmet Celayir’i yenerek ortadan kaldırmış ve İlhanlı mirasının da varisliğini Oğlu Pir Budak’a kazandırmıştı. Türkmen Yusuf Bey’in önce Timurlu mirzalarını yenmek ve ardından Celayirli Ahmet’i ortadan kaldırmak suretiyle Azerbaycan’a hâkim olunca, Timurluların tehlikeli bir komşusu haline gelmişti. Şahruh ise doğuda durumunu sağlama almış ve artık Kara Koyunlularla yakından ilgilenmenin zamanı geldiğini düşünmeye başlamıştı. Evvela Kara Yusuf tarafından öldürülen abisi Miranşah’ın intikamının alınması gerekiyordu. Diğer taraftan İran Moğollarının merkezi durumundaki bölgenin sembolik önemi vardı. Timur’un Sultaniye’yi fethinden itibaren hanedan İlhanlıların mirasını devraldığı iddiasındaydı. Bu Şahruh için önemliydi. Çünkü kendisi de İlhanlı ünvanlarını benimsemiş ve İran’da Moğol geleneklerini uygulayan Gazan Han’ı taklit ediyordu. Kazvin ve Sultaniye gibi ticari önemi olan şehirleri ise kendi topraklarının bir parçası sayıyordu. Bölgede tek hâkim durumuna yükselen Kara Yusuf, bu duruma son vermek isteyen Şahruh’un karşısına çıkmaya hazırlanırken vefat edecektir. Ancak Kara Yusuf’un oğullarının hayattayken bölgedeki hâkimiyetini tehlike altında hisseden Şahruh, onları ortadan kaldırmadan bunun mümkün olamayacağını biliyordu. Bu sebeple geri dönmeden Kara Koyunlulara büyük bir darbe indirmek için hazırlıklara başlarken İskender Mirza ve kardeşi İspend Mirza ise birleşerek Eleşkirt civarında savaş vaziyeti alacaklardır. Şahruh savaşı kazanmasına rağmen Mirzaları ele geçiremeyecek ve Kara Koyunlular Timurlular için tehlike olmaya devam edecektir.
Keywords
