ارزیابی اثرات اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی طرح آبخیزداری از دیدگاه روستاییان حوضه آبخیز گرم‌آباد استان فارس

Abstract

بدون تردید به دنبال اجرای هر پروژه عمرانی در بستر طبیعت، ارزیابی اقدامات و بررسی پیامدهای آن به ­منظور رفع نواقص و بهبود کارهای آتی ضروری است. ازاین ­رو، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثرات اجتماعی، اقتصادی و زیست­ محیطی طرح آبخیزداری از دیدگاه روستاییان حوضه­ آبخیز گرم ­آباد استان فارس در سال 1400 انجام گرفت. این پژوهش به روش پیمایشی بود. جامعه‌ آماری پژوهش شامل همه­ سرپرستان خانوار (895N=) در روستای گرم ­آباد واقع در شهرستان مرودشت استان فارس بودند که از میان آن­ها 112 نفر با روش نمونه­ گیری تصادفی ساده به­ عنوان نمونه­ آماری انتخاب شدند. ابزار جمع­ آوری داده‌ها، پرسشنامه‌ محقق ساخت بود که روایی صوری آن بر اساس نظرات تعدادی از متخصصان موضوعی تأیید شد و پایایی آن از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای بخش‌های مختلف پرسشنامه 0/65-0/84 به دست آمد. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که در حیطه‌ اثرات زیست ­محیطی، چهار دسته عوامل ایجاد چشم ­انداز زیبا و بهبود زیرساخت، کنترل فرسایش و افزایش سطح مراتع، بهره­ برداری از نزولات آسمانی، و کنترل سیلاب و بهبود وضعیت بهداشتی روستا توانستند 67/88 درصد از واریانس اثرات زیست­ محیطی را تبیین نمایند. پنج عامل در حیطه‌ اقتصادی شامل افزایش میزان و سطح تولید، کاهش هزینه‌های تولید، افزایش مالکیت و دارایی­ ها، افزایش اعتبارات و توسعه‌ روستا و اشتغال و درآمدزایی از مهم‌ترین اثرات اقتصادی طرح آبخیزداری بودند که در مجموع 71/80 درصد از واریانس را تبیین نمودند. در حیطه­ اجتماعی نیز پنج دسته عوامل مشارکت و همکاری، تثبیت جامعه، افزایش آگاهی، پیگیری نهادی، و تبادل فرهنگی توانستند 69/56 درصد از واریانس را تببین نمایند.

Keywords

• ارزیابی اثرات
• طرح آبخیزداری
• حوضه آبخیز
• گرم‌آباد
• استان فارس