Wspomnienie o doc. dr hab. med. Wandzie Szymańskiej-Jagiełło oraz o doc. dr hab. med. Grażynie Gutowskiej-Grzegorczyk

Abstract

Jest początek roku 1962 – powstaje Instytut na ul. Spartańskiej, nie jest jeszcze całkowicie wykończony,pełno wokół błota, chodzi się po chwiejących się deskach. Ogrzewanie nie działa, jest zimno i wilgotno.W tym nowym Instytucie powstaje Zespół Reumatologii Pediatrycznej (Klinika z 82 łóżkami i poliklinika).Ze starego Instytutu Reumatologii, mającego siedzibę w Szpitalu Dzieciątka Jezus naul. Nowogrodzkiej, przechodzą dotychczas tam pracujący pionierzy pediatrii – dr hab. med. ZygmuntŁazowski i dr med. Irena Kozicka-Polak, którzy organizują naszą nową placówkę. W marcu tego roku rozpoczynapracę młoda lekarka (dyplom Wydziału Pediatrycznego ówczesnej AM w Warszawie), już mężatkai matka rocznego syna Piotrusia (późniejszego szanownego Pana Doktora). Rozpoczyna swoją działalnośćna polu reumatologii pediatrycznej i stawia pierwsze kroki jako pracownik naukowy i dydaktycznypod kierunkiem naszego niezapomnianego szefa Profesora Edwarda Wilkoszewskiego. Niezwykle życzliwy,zachęcał i pomagał swoim – wówczas młodym i niedoświadczonym – asystentom zdobywać corazszerszą wiedzę pediatryczną i nabywać doświadczenie w dziedzinie reumatologii. Wandzia stała siędoświadczonym reumatologiem –– zarówno jako doskonały klinicysta, jak i pracownik naukowy orazdydaktyczny. Swoją pracę na stopień doktora nauk medycznych, a następnie doktora habilitowanegonauk medycznych poświęciła zagadnieniu idiopatycznego przewlekłego zapalenia stawów (wg obecnieprzyjętej nomenklatury, a wg dawnej „gościec” przewlekły postępujący bądź choroba Stilla). Jej pracew Polsce (obok doniesień zagranicznych innych autorów poświęcających się temu zagadnieniu) miałycharakter pionierski. Udowodniła, że choroba ta przebiega w różnych postaciach klinicznych, nie jest jednorodna,a być może stanowi wiele jednostek różniących się od siebie przede wszystkim typem początku. Obserwacje chorych trwały wiele lat, aż do wieku dorosłego, co pozwoliło autorce na ocenę dalszegorokowania dotyczącego późnych następstw choroby, zależnych od jej postaci. Wandzia wykazywałasamodzielność i inicjatywę w prowadzeniu prac naukowych. Nawiązała liczne kontakty – Jej współpracaz Kliniką Ortopedii IR (doc. dr hab. med. Sylwester Jakubowski i dr n. med. Janina Ruszczyńska) zaowocowałanowoczesnymi publikacjami poświęconymi metodom i wynikom leczenia operacyjnego chorychw wieku rozwojowym. Zwrócono szczególną uwagę na stawy biodrowe – jako jedną ze złośliwych lokalizacjichoroby. Uzyskane wyniki badań wyprzedzały niekiedy podobne badania przeprowadzone w innychkrajach europejskich, o czym przekonano się w czasie Sympozjum EULAR-u Pediatrycznego w Oslow 1976 r. Współpraca z Zakładem Stomatologii IR (dr n. med. Krystyna Drecka) i Kliniką StomatologiiZachowawczej (ówczesnej AM w Warszawie) dotyczyła innej złośliwej lokalizacji chorób, tj. stawów skroniowo-żuchwowych, doprowadzającej do ciężkiego kalectwa. Opracowano metody wczesnego rozpoznawaniatych zmian, profilaktyki i leczenia. Wyniki tych prac opublikowano i opracowano w postaci instrukcji.Zostały one wyróżnione licznymi nagrodami. Badania prowadzone wspólnie z Zakładem Okulistyki IR(dr n. med. Zofia Jaczynowska) miały na celu wczesne wykrycie zmian zapalnych w narządzie wzrokuprzebiegających skrycie (tzw. zimne zapalenie błony naczyniowej), prowadzące do poważnych, nieodwracalnychzmian, łącznie ze ślepotą. Zajęcie narządu wzroku, o łagodnym jednostawowym początku choroby,dotyczyło przeważnie małych dzieci. We współpracy z Kliniką Dermatologiczną ówczesnej AMw Warszawie (prof. Stefania Jabłońska) prowadziła badania nad różnymi postaciami i odmianami twardzinyu dzieci. Jej doświadczenie sprawiało, że była najlepszym specjalistą w tej dziedzinie. Badania te sąkontynuowane przez Jej następców we współpracy z ośrodkami zagranicznymi. Całokształt prowadzonychprzez Nią prac naukowych miał charakter nowatorski, odkrywczy i był przedmiotem licznych publikacji– zarówno w kraju, jak i zagranicą – oraz doniesień na sympozjach i zjazdach międzynarodowych.