Podwojone ciała i trauma. Figura sobowtóra w gatunku fantastyki naukowej

Abstract

Przedmiotem artykułu jest refleksja nad funkcją figury sobowtóra w kontekście traumy w gatunku fantastyki naukowej na przykładzie filmu Solaris (2002) Stevena Soderbergha i serialu Katla (2021) Baltasara Kormákura. Ich twórcy przeciwstawiają się tradycji literackiego gotyku, ugruntowanej przez kanoniczny esej Freuda Niesamowite i przywołanej przez René Girarda w koncepcji „potwornego sobowtóra”. Problematyka egzystencjalna i namysł nad cielesnym aspektem doświadczania inności sytuują omawiane filmy w paradygmacie ekokrytyki. Autorka podkreśla, że – w przeciwieństwie do wielu współczesnych utworów science fiction – nie koncentrują się one na relacji (podwojone) ciało – technologia, lecz (podwojone) ciało – natura. Natura wchodzi tu w bezpośrednią interakcję z człowiekiem, odpowiadając – za pośrednictwem zmaterializowanych ciał sobowtórów – na jego podświadome pragnienia związane z przeżytą traumą. Nieodłącznie w przypadku teorii traumy pojęcia z obszaru psychoanalizy freudowskiej pozwalają wydobyć konstruktywny aspekt konfrontacji z podwojonym ucieleśnionym Innym.

Keywords

• trauma
• sobowtór
• Zygmunt Freud
• ekokrytyka
• Steven Soderbergh
• Baltasar Kormákur