Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Dec 2019)
Klasik Dönem Kelamında Peygamberlere Yüklenen Toplumsal İşlevler
Abstract
Kelamın klasik döneminde nübüvvet konusunun temel meselelerinden biri nübüvveti reddeden grupların eleştirisidir. Mütekellimler bu grupların nübüvvete yönelik iddialarına peygambere duyulan ihtiyaç, peygamber göndermenin faydası ve peygamber göndermenin mümkün olması gibi başlıklar altında cevap vermişlerdir. Bu gruplar arasında yer alan Brahmanlar’ın (Berâhime) iddialarından biri, aklın hayatta kalmak için yeterli bilgiyi sağladığı bu nedenle insanın peygambere ihtiyacı olmadığı iddiasıdır. Bu iddiayı ele alan kelamcılar, insanın ve toplumun varlığını sürdürebilmesi için peygambere ihtiyaç duyduğunu çeşitli yollarla kanıtlamaya çalışmışlardır. Bu kanıtlar, peygamberlere insan ve toplumu hayatta tutmaya ve toplumun düzenini sağlamaya yarayan işlevler yüklemektedir. İnsanın yalnızca akli ve tecrübi bilgisi ile varlığını sürdüremeyeceğini savunan kelamcılara göre, insanlığın varlığını devam ettirebilmiş olması varlığını ortadan kaldırma ihtimali taşıyan problemlerin peygamberler aracılığıyla giderilmiş olduğunu göstermektedir. Mu‘tezile peygamberlere böyle bir görev atfetmese de Mâtürîdiyye ve Eş‘ariyye, peygamberlerin tebliğ dışında çeşitli toplumsal işlevleri olduğunu kabul eder. Bu çalışmada, klasik dönem kelamında peygamberlere tebliğ görevi dışında nispet edilen toplumsal görevlerin neler olduğu ortaya konulacaktır.
Keywords
