تخصیص بهینه برای مصارف شرب و صنعت با استفاده از رویکرد سیستم پشتیبان تصمیم‏‌گیری و مدل سر‏ی‏‌های زمانی (مطالعه موردی: سد بار نیشابور)

Abstract

سد مخزنی بار در 23 کیلومتری شمال غرب شهر نیشابور با هدف تامین آب شرب شهر و آب مورد نیاز کارخانه فولاد نیشابور ساخته شده است. به‏‌منظور دستیابی به مقادیری قابل اعتماد برای تخصیص آب، از مدل شبیه‌سازی–بهینه‌سازی مدیریت منابع آب MODSIM (مدل سیستم پشتیبانی تصمیم گیری) به همراه مدل‌‏سازی سری زمانی رژیم جریان سطحی SARIMA با هدف پیش‌بینی 10 سال آینده (1396-1406)، بهره گرفته شده است. مدل‌سازی براساس سه سناریو سری زمانی دراز مدت (1348 لغایت 1396)، کوتاه مدت (10 ساله اخیر 1386-1396) و پیش‌بینی (10 ساله آینده) انجام شده است. نتایج پژوهش نشان از توانایی مناسب شبیه‌سازی جریان سطحی رودخانه توسط مد‏ل‏‌های سری زمانی می‏‎‌نماید. مدل‏سازی برنامه‌ریزی منابع آب طرح بار نشان می‌دهد، بر پایه اطلاعات سری زمانی دراز مدت رواناب رودخانه بار، قابلیت اطمینان تامین آب برای کارخانه فولاد 80 درصد و برای شرب نیشابور 74 درصد است. این ارقام برای سری زمانی رواناب 10 ساله اخیر به‌‏ترتیب برابر 59 و 50 درصد می‏باشد که نشان از تأثیر خشکسالی‏‌های اخیر و لزوم تغییر برنامه‌ریزی تخصیص آب حوضه است. تغییرات حجم آب مخزن در دوره 10 ساله اخیر نشان می‌دهد، به استثنای سال‏‌های 1388 و 1389 در بیشتر ماه‌‏های سایر سال‏‌ها، آبی جهت تنظیم در مخزن سد وجود ندارد. به همین جهت باوجود قابلیت اطمینان بالای تخصیص آب در سری‏ زمانی دراز مدت، قابلیت اطمینان در دوره کوتاه مدت اندک است و نشان از ریسک بالای طرح در تأمین نیازهای آبی دارد.

Keywords

• تخصیص آب
• سد بار
• arima
• dss
• modsim