شهروندی علمی: فهم و درگیری عمومی از علم و فناوری در بین شهروندان تهرانی

Abstract

شهروند علمی به شهروندی اطلاق می‌شود که اطلاعات علمی وی باعث می‌شود در برابر دولت برای خود حقوق و وظایف ویژه‌ای قائل شود و از جمله این حقوق، حق مشارکت علمی است. در نتیجه ما با شهروندانی فعال سروکار داریم که در تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های علمی کاملاً مشارکت می‌کنند. این پژوهش در صدد پاسخ به این سؤال بوده که آیا شهروندی علمی در میان شهروندان تهرانی شکل گرفته است یا خیر؟ برای پاسخ به سؤال مذکور دو بُعد مهم شهروندی علمی مدنظر بوده است: فهم عمومی و درگیری عمومی در مسائل مختلف علم و فناوری. پژوهش، پیمایشی بوده و با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب با حجم، 204 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. جمعیت هدف مطالعه هم کلیه شهروندان با سن 16 سال و بالاتر ساکن شهر تهران بوده‌اند. در یک شمای کلی باید گفت که نمود شهروندی علمی، درگیری عمومی شهروندان است. نتایج ابعاد درگیری عمومی نشان می‌دهد که شهروندی علمی به لحاظ کیفیت شکل گرفته است. به عبارتی درهم‌تنیدگی ابعادی چون عضویت، حقوق و همچنین مشارکت در میان پاسخگویانی که بیان نموده‌اند در انجمن‌های علمی عضو هستند کاملاً آشکار است اما به لحاظ کمیت می‌توان مدعی شد که در جامعه مورد مطالعه هنوز شهروندی علمی تعمیم پیدا نکرده است. درباره نتایج تحلیلی پژوهش هم می‌توان گفت که فهم عمومی، نقش پررنگی در درگیری عمومی شهروندان دارد و بنابراین عنصر آگاهی در ترویج شهروندی علمی که به لحاظ کمّی هنوز شکل نگرفته می‌تواند تأثیرگذار باشد.

Keywords

• فهم عمومی
• درگیری عمومی
• علم و فناوری
• شهروندی علمی