تأثیر سیلاب بر تغییرات مورفولوژی رودخانه مطالعه موردی: رودخانه سدیج استان هرمزگان

Abstract

در شرق شهرستان جاسک، در فاصله سال‌های 1387 تا 1398 چهار سیلاب شدید در رودخانه سدیج رخ‌داده است که بالاترین دبی را در بین سایر سیلاب‌های دوره موردمطالعه به خود اختصاص داده‌اند. هدف این تحقیق ارزیابی تغییرات مورفولوژیکی رودخانه سدیج در اثر رخداد سیلاب‌ها در یک دوره 11 ساله و در چهار سیلاب شاخص در سال‌های 1387، 1392، 1395 و 1397 در قاعده دلتای سدیج است. به‌منظور استخراج اثرات ژئومورفیک در رودخانه موردمطالعه از داده‌های ماهواره‌ای لندست و گوگل ارث استفاده شد. تغییرات مورفولوژیکی ناشی از سیلاب در رودخانه و کرانه آن با بهره‌گیری از نرم‌افزار GIS10.5 استخراج و از افزونه فلوویال کریدور جهت محاسبه تغییرات عرض رودخانه استفاده گردید. علاوه بر آن از مدل RNCI به‌منظور ارزیابی میزان فرسایش و رسوب‌گذاری کانال رودخانه سدیج استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که سیلاب‌ سال‌ 1397 نسبت به دیگر سیلاب‌ها ، تأثیرات زیادتری بر تغییرات ژئومورفولوژیکی عرض کانال و فرسایش شدید کرانه رودخانه داشته است. در حدفاصل سیلاب‌های سال 1387 تا 1397 متوسط عرض کانال حدود 38 متر کاهش‌یافته است و طول رودخانه در حدود 3510 متر افزایش‌یافته است که با افزایش ضریب خمیدگی رودخانه از 40/1 به 56/1 انطباق دارد. هم‌چنین بر اساس نتایج RNCI سیلاب سال 1397 با دبی 73/1167 مترمکعب بر ثانیه و میزان 19/8، بیشترین میزان فرسایش را نسبت به دیگر سیلاب‌ها داشته است. هم‌چنین در بین بازه‌های موردمطالعه در حدفاصل سیلاب‌های 1387 تا 1397 بازه B بیشترین تغییرات پارامترهای هندسی را داشته است.

Keywords

• سیلاب
• تغییرات مورفولوژیکی
• ضریب خمیدگی
• rnci
• رودخانه سدیج
• استان هرمزگان