بازشناسی زیرساخت‌های گردشگری فرهنگی در محوطه‌های میراث با تأکید بر خصیصه‌های طراحی معماری

Abstract

چکیدهگردشگری فرهنگی به دنبال فراهم‌کردن امکان بازدید همگان و بالابردن آگاهی عمومی از محوطه‌های میراث و جلب رضایت گردشگران با رعایت اصالت و یکپارچگی آثار است. یکی از زمینه‌های مهم تأثیرگذار بر محیط، منظر و فضای محوطه‌های میراث، زیرساخت‌های گردشگری است که در مراجع جهانی، با اصولی در جهت توسعۀ پایدار گردشگری تبیین می‌شود. اما گسترش زیرساخت‌های وابسته به محیط مصنوع نیازمند دستیابی به اصول و راهکارهای مختلفی جهت توسعۀ عناصر مرتبط با طراحی معماری است.هدف: هدف از این پژوهش بررسی زیرساخت‌های گردشگری فرهنگی و واکاوی معیارهای مرتبط با محیط مصنوع و عناصر معمارانه است به ترتیبی که خصیصه‌های وابسته به طراحی معماری را شناسایی کند. روش: این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی ابتدا پس از مرور منابع کتابخانه‌ای و مراجع جهانی، در منشور گردشگری فرهنگی ایکوموس معیارهای مرتبط با محیط مصنوع را شناسایی می‌کند. سپس برای تفسیر معیارها و تحلیل خصیصه‌های وابسته به تجارب اجرایی در ایران و مدیریت دراز مدت، آنها را در سی محوطۀ مهم میراث ملی و جهانی در ایران برداشت و ارزیابی می‌کند. یافته‌ها: واکاوی خصیصه‌های برداشت شده از بندهای دو، سه و شش منشور گردشگری فرهنگی ایکوموس، بر شیوۀ ارایۀ خدمات به گردشگر و ایجاد الحاقات و عناصر ساختاری جدید همانند ساختمان‌های خدماتی و اطلاع‌رسانی، عناصر معمارانه، پوسته‌ها و تأسیسات، و مبلمان و تجهیزات تأکید دارند. یافته‌های حاصل از برداشت‌های میدانی نشان می‌دهند که وجه عملکردی و خدماتی زیرساخت‌ها ضروری بوده و در اولویت اول قرار دارد. اما وجه بصری الحاقات و تأثیر آن بر یکپارچگی منظر و به طور ویژه تأسیسات و تجهیزات نیازمند حضور طراح، مجری دقیق و مدیریت حساس به نظارت دراز مدت است که در برخی نمونه‌های برداشت شده نیازمند بازنگری است. نتیجه‌گیری: توسعۀ زیرساخت‌های گردشگری نیازمند رعایت اصولی همانند برگشت‌پذیری، تمایز با بستر، دوام و سازگاری برای حفاظت دراز مدت از محوطه‌های با ارزش میراث فرهنگی است.

Keywords

• گردشگری فرهنگی
• محوطه‌های میراث
• زیرساخت‌های گردشگری
• محیط مصنوع
• عناصر معماری