پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی (Jul 2021)
بررسی مبانی فقهی و حقوقی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
Abstract
در تمامی کشورها و نظامهای حقوقی، حق تربیت از جایگاه ویژهای برخوردار است و برای دولتها و خانوادهها تکالیف خاصی درپی دارد. برای پیگیری و اجرای این حق (به‌خصوص درمورد کودکان)، کشورهای مختلف درقالب اسناد و قوانین داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی به اشکال مختلف، برای خود و سایر عوامل مؤثر ایجاد تعهد میکنند. در جمهوری اسلامی ایران اجرای این حق، همواره درقالب قوانین و دستورالعمل‌های خاصی در دستور کار بوده اما از سال 1390 مبتنی‌بر سند تحول بنیادین پیگیری میشود. ازآنجاکه از تصویب این سند اساسی، تنها چند سالی میگذرد و بررسی دقیق ابعاد مختلف سند برای اطمینان از ابعاد مختلف کارشناسی آن ضرورت دارد، در این نوشته تلاش شده است ضمن بررسی دقیق پشتوانه فقهی و حقوقی سند تحول، حتیالمقدور پیشنهادهای اصلاحی ارائه شود. نتایج این پژوهش که به شیوه کتابخانهای- تحلیلی انجام شده، نشان میدهد که در این سند، توجه به بیان عناوین کلی مبانی حقوقی، تبیین تکالیف بخش دولتی از مزایای این سند است، اما عدم انسجام در مطلب، عدم استفاده از منابع اصلی مثل فقه شیعه و قانون مدنی، تداخل دایره حقوق و تکالیف و طرح مطالب حقوقی در سایر بخشها و روشن‌نبودن وظایف نهادهای خارج از دولت (مثل خانواده) ازجمله اشکالات این بخش از سند تحول است. به‌نظر میرسد رفع این اشکالات، غنای علمی و قابلیت دفاع و ضمانت اجرایی سند را بالا میبرد. پیشنهاد میشود درجهت اصلاح سند (براساس بند سوم از فصل هشتم سند تحول) مبانی فقهی و حقوقی در دو بخش مجزا، تنظیم و پس از رفع اشکالات مطروحه به‌صورت مستقل در سندهای فلسفه تربیت و فلسفه تربیت رسمی و عمومی ارائه شود.
