Cele klimatyczne w działalności przedsiębiorców – o zapomnianych prawnych instrumentach zarządzania środowiskowego

Abstract

Obserwowane globalne ocieplenie rodzi realne skutki społeczne, w tym gospodarcze, które dotykają nas wszystkich. Wszyscy w jakimś zakresie i stopniu musimy włączyć się w działania na rzecz ochrony klimatu i przeciwdziałania jego zmianom. Dotyczy to zarówno jednostek, jak i organizacji, także tych niezwiązanych z gospodarczym korzystaniem ze środowiska. Stąd cele klimatyczne pojawiają się w działalności m.in. przedsiębiorców. Warto zastanowić się, jakimi instrumentami mogą posługiwać się organizacje, w tym przedsiębiorcy, dla zwiększenia ekologizacji swojej działalności w zakresie klimatu. Czy istnieją i jak funkcjonują prawne instrumenty wspomagające proekologiczne działania organizacji na rzecz klimatu? Tekst niniejszy poświęcony jest ewolucji prawa środowiskowego – od gatunkowej ochrony przyrody do prawa klimatycznego. Podniesiono tu także wątek pojęcia prawa klimatycznego oraz jego relacji z prawem ochrony klimatu i prawem klimatu. Podjęto próbę wskazania miejsca celów klimatycznych wśród celów organizacji, przede wszystkim przedsiębiorców. Jako że cele te są najczęściej nieobligatoryjne, warto zastanowić się, gdzie w planach organizacji mogą się pojawić i dlaczego. Uwzględniono tu także kazus szczególnych przedsiębiorców, jakimi są spółki publiczne Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego. Autor stawia hipotezę, że skutecznym instrumentem realizacji celów klimatycznych w organizacji są systemy zarządzania środowiskowego. Po wyjaśnieniu ogólnych relacji zarządzania, zarządzania środowiskowego i systemów zarządzania środowiskowego wskazano możliwości, jakie systemy te dają organizacji w zakresie ekologizacji i klimatu oraz propozycje działań mogących upowszechnić ten instrument wśród przedsiębiorców. Poczyniona analiza prowadzi do wniosków de lege lata oraz postulatów de lege ferenda, m.in. w zakresie potrzeby stworzenia zachęt dla przedsiębiorców do uczestnictwa w dobrowolnych systemach zarządzania środowiskowego w postaci zwolnienia z części opłat czy wybranych procedur, wydłużenia okresów, na jakie przyznawane są decyzje administracyjne. Takich w prawie polskim nie ma, nie prowadzi się także szerokiej działalności informacyjnej o możliwościach, jakie daje system EMAS czy zarządzanie środowiskowe w ogóle. Ustawodawca i administracja rządowa zdają się zapominać o ciekawych instrumentach ekonomiczno-prawnych, którymi dysponują, osłabiając tym samym skłonność przedsiębiorców do uwzględniania celów klimatycznych w ich działalności.

Keywords

• prawo klimatyczne
• cele klimatyczne
• przedsiębiorca
• zarządzanie środowiskowe
• emas
• iso