Wybrane francuskie teorie fantastyki a ich recepcja w Polsce

Abstract

Celem artykułu jest omówienie, w pierwszej jego części, najbardziej znanych francuskich teorii literatury fantastycznej, w części drugiej zaś pokazanie ich recepcji w Polsce. Przedstawiono zatem początki fantastyki francuskiej jako kontrowersyjnego gatunku transgenologicznego. Zaprezentowano następnie restrykcyjne próby definicji gatunku od lat pięćdziesiątych do siedemdziesiątych XX wieku we Francji (Castexa, Caillois, Vaxa, Todorova), a także późniejsze wysiłki krytyków (Andrevona) zmierzające do redefinicji gatunku i powrotu do jak najszer­szego, transgenologicznego postrzegania fantastyki. Potem zilustrowano różnorodne próby interpretacji francuskich teorii w Polsce (na przykładzie prac Lema i Niziołek). W konkluzji podkreślono, że istnieje możliwość, by te dwa symultaniczne dyskursy krytyczne w Polsce, wywodzące się odpowiednio z tradycji polonistycznej i romanistycznej, definiujące fantasty­kę w sposób bardzo różny (ujęcie rozszerzone versus restrykcyjne), osiągnęły jednak konsen­sus dzięki ostatnim próbom reformy teorii fantastyki we Francji.

Keywords

• fantastyka
• gatunek transgenologiczny
• literatury wyobrażeniowe
• wahanie
• dwu-/wieloznaczność