بررسی تأثیر آبیاری با آب دریای خزر بر عملکرد کینوا رقم ساجاما در شرایط آب و هوایی گرگان

Abstract

سابقه و هدف: گیاه کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) گیاهی از خانواده Amaranthaceae است که حداقل 5000 سال قبل در ارتفاعات بولیوی و پرو کشت شده و اهلی شده است. کینوا گیاهی با ارزش غذایی مطلوب و پتانسیل رشد و تولید در شرایط نامساعد محیطی است که در برابر شوری بالایی دارد. استفاده از آب دریا در کشاورزی موجب افزایش درامد کشاورزان، تولید پایدار و امنیت غذایی می‌شود؛ بنابراین این تحقیق با هدف بررسی اثر مدیریت‌های اختلاطی آب دریا با آب شهری بر خواص رشدی گیاه کینوا رقم Sajama انجام شد.مواد و روش‌ها: به منظور بررسی تقلیل شوری آب دریا بر رشد وعملکرد گیاه کینوا رقم Sajama، تحقیق حاضر در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و بر پایه کشت گلدانی در شرایط گلخانه‌ای در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 1395 انجام شد. تیمارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل 5 سطح شوری (آب چاه (5/0 دسی‌زیمنس بر متر S1)، 15 (3/4 دسی‌زیمنس بر متر S2)، 30 (0/8 دسی‌زیمنس بر متر S3)، 45 (8/11 دسی‌زیمنس بر متر S4) و 60 درصد اختلاط آب دریا و آب چاه (5/15 دسی‌زیمنس بر متر S5)) بود. پس از رسیدن گیاهان به مرحله شش برگی، 5 تیمار آب شور بر روی گیاهان اعمال شد (S1، S2، S3، S4 و S5) و گیاهان با آن آبیاری شدند. تنش شوری در ابتدا با آبیاری با آب شور حاصل از اختلاط 15 درصدی آب دریا و چاه در گلدان‌ها اعمال شده و به صورت تدریجی شوری آب آبیاری تا رسیدن به تیمارهای مورد بررسی افزایش یافت. پس از 85 روز از جوانه‌زنی گیاهان برداشت شده و ارتفاع بوته؛ وزن تر ساقه، برگ و سنبله؛ عملکرد دانه و سنبله؛ وزن هزاردانه، تعداد شاخه فرعی و سنبله اندازه‌گیری شد. اندام‌های هوایی به مدت 48 ساعت و در دمای 70 درجه سانتی‌گراد در آون خشک شده و پس از آن بیومس اندام هوایی اندازه‌گیری شد. برای وزن هزار دانه و عملکرد دانه، دانه‌ها از سنبله جدا شده و توزین شدند.یافته‌ها: نتایج نشان داد که مدیریت‌های آبیاری بر وزن تر ساقه، سنبله و برگ، عملکرد دانه و سنبله، وزن هزار دانه و ارتفاع در سطح یک درصد معنی‌دار شده، ولی بر تعداد سنبله و شاخه فرعی در سطح احتمال 5 درصد معنی‌دار شد. بیشترین میزان وزن هزار دانه، عملکرد دانه و سنبله به‌ترتیب در تیمار شاهد با 8/4، 93/15 و 52/18 گرم در بوته بود. نتایج نشان داد که افزایش شوری آب آبیاری منجر به کاهش برخی صفات رشد و عملکرد گیاه کینوا نظیر وزن تر ساقه ، برگ و سنبله؛ عملکرد دانه و سنبله؛ وزن هزاردانه، تعداد شاخه فرعی و سنبله شده است. با توجه به اینکه در اکثر صفات آبیاری با اختلاط 15 و 30 درصد آب دریا و آب شهری نسبت به تیمارهای دیگر منجر به افت کمتر شده، لذا این تیمار جهت آبیاری گیاه کینوا در شرایط آبیاری با آب شور دریای خزر توصیه می‌شود. تیمار 15 و 30 درصدی اختلاط آب دریا و آب شهری به‌ترتیب منجر به کاهش 9/22 و 1/27 درصدی وزن هزار دانه شد.نتیجه‌گیری: آبیاری با آب شور منجر به کاهش در رشد و عملکرد گیاه کینوا در مقایسه با آبیاری با آب چاه گردید، به عبارت دیگر تنش شوری منجر به کاهش خصوصیات مورفولوژیکی و عملکردی گیاه شد. بیشترین مقدار در اکثر صفات مورد بررسی در شرایط استفاده از آب شور در اعمال آبیاری با آب شور 3/4 دسی‌زیمنس بر متر مشاهده شده است و نتایج نشان از مقاومت بالای کینوا در برابر تنش شوری دارد.

Keywords

• آب دریا
• رژیم اختلاطی
• شرایط گلخانه‌ای
• کینوا
• وزن هزار دانه