بررسی حجم آب کاربردی، بهره‌‌وری فیزیکی و اقتصادی آب در باغات انجیر کشور

Abstract

انجیر به‌دلیل ارزش غذایی، عملکرد و ارزش اقتصادی بالا و مقاومت به شرایط نامناسب اقلیمی از محصولات عمده باغی کشور است. در رابطه با حجم آب کاربردی و بهره‌وری آب این محصول در کشور، مطالعه جامعی صورت نگرفته است. لذا این پژوهش، باهدف تعیین حجم آب آبیاری و بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب انجیر، تحت مدیریت بهره‌برداران در قطب‌های تولید این محصول اجرا شد. بدین‌منظور تعداد 100 باغ در استان‌های لرستان، کرمانشاه، فارس، کرمان و خوزستان در طول فصل زراعی 1399-1398 مورد ارزیابی قرار گرفتند. حجم آب آبیاری در مناطق مورد مطالعه از 7706 تا 13471 مترمکعب بر هکتار متغیر و میانگین آن 10428 مترمکعب بر هکتار شد. روش آبیاری قطره‌ای نسبت به روش آبیاری سطحی به میزان 6/23 درصد حجم آب کاربردی را کاهش داده است. بهره‌وری آب در مناطق تولید انجیر از 3/0 تا 58/1 کیلوگرم بر مترمکعب متغیر و متوسط آن 16/1 کیلوگرم بر مترمکعب بود. میزان بهره‌وری آب در روش آبیاری قطره‌ای و سطحی به‌ترتیب 58/1 و 99/0 کیلوگرم بر مترمکعب تعیین شد. میانگین بهره‌وری خالص و ناخالص اقتصادی آب در مناطق مورد مطالعه به‌ترتیب 9/50 و 2/111 هزار ریال به ازای هر مترمکعب آب بود. میانگین نیاز خالص آبیاری در مناطق مورد مطالعه به‌روش پنمن مانتیث و سند ملی به‌ترتیب 749 و 696 میلی‌متر تعیین شد. استفاده از سامانه آبیاری قطره‌ای بجای سامانه آبیاری سطحی که باعث کاهش 6/23 درصدی در آب مصرفی و افزایش 60 درصدی در بهره‌وری آب می‌شود، توصیه می‌شود.

Keywords

• بهره‌وری
• پنمن- مانتیث
• تحلیل اقتصادی
• نیاز آبی