مجله زبان و ادبیات عربی (Aug 2021)
تحلیل گفتمان انتقادی اشعار احلام نصر بر اساس نظریه «لاکلا و موفه
Abstract
تحلیل گفتمان انتقادی با دخالت دادن عواملی همچون ایدئولوژی و قدرت، قابلیت زبانشناختی بهتری نسبت به سایر روشهای تحلیل گفتمان در تفسیر متون دارد، همچنین نظریه «لاکلا و موفه» به سبب وارد کردن تحلیل گفتمان انتقادی به عالم سیاست و اجتماع برای شناخت و تبیین پدیدههای اجتماعی و سیاسی مناسب است. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل گفتمان انتقادی اشعار احلام نصر به‌عنوان شاعر داعش بر اساس مفاهیم نظریه «لاکلا و موفه» است که عبارت‌اند از: دال مرکزی، وقتهها، دال شناور، دال خالی، غیریتسازی، برجستهسازی و حاشیهرانی و استعاریسازی. اهمیت پژوهش حاضر، ضرورت شناخت اندیشههای مبلغان داعش برای مقابله با شیوه کنش آنها در عرصه اجتماع است، به‌ویژه اینکه گروه‌های تکفیری در سالیان اخیر در منطقه غرب آسیا گسترش‌یافته و فصل جدیدی از مسائل امنیتی را رقم‌زده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که دال مرکزی این گفتمان، تشکیل خلافت اسلامی است و وقتههای جهاد، هجرت، تسخیر دنیا و شریعت، حول آن مفصلبندی شده است. احلام نصر بر اساس دال خالی قرون اولیه اسلام، دال مرکزی تشکیل خلافت را مطرح کرده است. دال شناور در اشعار وی، مصداق خلفای دوازدهگانه قریشی است که با به کاربردن لقب «الحسینی» برای «ابوبکر بغدادی» وی را از مدلولهای آن معرفی میکند. دال مرکزی و وقتههای گفتمان در این اشعار، برجسته شده، همچنین مفهوم امنیت در حکومت «بشار اسد» و نمادهای ناسیونالیستی از قبیل زبان و نژاد به حاشیه رانده شده است. احلام نصر با تشبیه «ابوبکر بغدادی» به حضرت «ابراهیم»(ع) و داعشیان به صحابه پیامبر(ص) و تداعی نبرد «قادسیه» و شکست ایرانیان، گفتمان اشعارش را استعاریسازی کرده است و بدین‌وسیله آیندهای درخشان و عاری از مشکلات فعلی را برای مردم مناطق تحت سلطه داعش ترسیم میکند. نتیجه اینکه روح سلفی‌گری و خصومت بر گفتمان داعش غلبه دارد که بازتاب آن در اشعار احلام نصر و عملکرد آنها ملاحظه می‌شود.
Keywords
