Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Sep 2023)
MEKAN ALGISI İLE KENTSEL KİMLİK: PAZAR İLÇESİ ÖRNEĞİ
Abstract
ÖZ: Kent mekânı dinamik ve değişken bir yapıya sahiptir. Mekânın çözümlenmesi, geçmişten bugüne değişkenlik göstermektedir. Bu değişimler fiziksel, toplumsal, tarihsel, kültürel, ekonomik, politik ve idari faktörlerin bir arada değerlendirilmesi ile mümkündür. Faktörlerin tamamı ise mekânın asıl aktörleri olan bireyler, sivil toplum kuruluşları, sektörel bileşenler ve yerel yönetim erkleri ile şekillenmektedir. Mekânın kimlik algısı geçmişten geleceğe uzanan bütünlük ile analiz edilebilmektedir. Kenti doğru okuyabilmek ve aynı zamanda okutabilmek mekânın kültürel değerlere uygun olarak şekillenmesi, halkın yönetime katılımı, şehir planlama ilkeleri ve planlama çalışmaları, kentlilik bilinci, aidiyet olgusu gibi kavramların büyük rol üstlenmesi ile mümkün kılınmaktadır. Mekânın yönetim erkleri ise kültürel mirası korumak ve kent dokusunun katılımcı yaklaşımlar ile desteklenmesi konusunda ön plana çıkmaktadır. Çalışma kapsamında mekânın okunması amaçlanarak kentlinin mekân-kimlik algısı çözümlenmiştir. Mekânda öne çıkan alanlar, siyasi ve kültürel kırılma dönemleri, planlama çalışmaları ile mekândaki odak noktalarının yer değiştirmesi ve mekânın aktörlerinin kentsel algısı irdelenmiştir. Rize ili Pazar ilçesi örneği ele alınarak yapılan çalışmada geçmişten bugüne fiziki değişiklik gösteren mekân ele alınırken soyut anlamda mekân aktörlerinin algısı da anket çalışması ile desteklenmiştir. 1970’li yıllarda ilk çalışmalardan günümüze kadar süren planlama süreci mekânda fiziki değişimler gerçekleşmiştir. Planlama çalışmaları ile alınan kararlar doğrultusunda ticaret merkezi çevresinde yoğunlaşan kentin, sahil aksı boyunca doğu-batı doğrultusunda geliştiği görülmüştür. Yapılan ankette ise planlama döneminin hareketlilik gösterdiği 1980’li yıllar başlangıç alınarak; döneme tanıklık eden kişilerle mekân-kimlik algısı ölçülmüş, kentin kimliğini oluşturan unsurlar tespit edilmiştir. ABSTRACT: Although urban space is a living and continuous space, it is also seen as a tool that reflects all developments in the city. The analysis of space is possible by evaluating the physical, social, historical, cultural, economic, political and administrative factors that vary from past to present. All of the factors are shaped by individüaliste, non-governmental organizations, sectoral components and local government powers, which are the main actors of the space. The identity perception of the place can be analyzed with the integrity extending from the past to the future, and it is possible to read the city correctly and at the same time to be able to read it at the same time by shaping the space in accordance with cultural values, the participation of the people in the administration, city planning principles and planning studies, urbanity awareness, and the fact of belonging to play a major role. The management powers of the space come to the fore in terms of protecting the material-spiritual cultural heritage and supporting the urban texture with participatory approaches. Within the scope of the study, the perception of space-identity of the urban is analyzed by aiming to read the space. The prominent areas in the space, the periods of political-cultural breakdown, the displacement of the focal points in the space with planning studies and the urban perception of the biggest actors of the space were examined. In the study conducted by considering the example of the Pazar district of Rize province, the space that has changed physically from past to present is discussed, and the perception of the space actors in the abstract sense is supported by the survey study. Over the years, physical changes have taken place in the management processes, the first of which was in the 1970s, but with the planning works that have continued until today, it has caused the focal points to change. In line with the decisions taken with the planning studies, it was seen that the city, which was concentrated around the trade center, developed in an east-west direction along the coastal axis. In the survey, starting from the 1980s, when the planning period was active; The perception of space-identity was measured with the people who witnessed the period and the elements that make up the identity of the city were determined.
Keywords
