Tehcir Sonrası Geri Dönüş: Ermenilerin ve Rumların Yeniden İskânı ve Osmanlı Hükümetlerinin Aldığı Tedbirler

Abstract

Dünya kamuoyunun da sürekli gündeminde olan Ermeni ve Rum tehciri meselesi, tehcirin yaşandığı günden beri Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti için siyaseten büyük bir sorun teşkil etmiştir. Askeri gerekçelerle yapılmış olan tehcir, alınan tedbirler çerçevesinde yürütülmüştü. Tehcir sonrasında, tehcir edilen Ermeni ve Rumların sağlıklı bir şekilde tekrar memleketlerine dönmeleri sağlanmıştır. Mütareke zamanında, askerin terhise uğradığı, memleketin yer yer işgal edildiği, gayrimüslimlerin ayaklanmaya başladığı, siyasi belirsizliğin had safhada olduğu bir dönemde Osmanlı hükümetleri dönüş yolunda takdire şayan tedbirler aldı. Ermeni ve Rumların mal ve mülkleri iade edilmiş, zarar ve ziyanları karşılanmıştır. Tüm imkânsızlıklar içinde Osmanlı Devleti Ermeni ve Rumlara karşı sorumluluklarını yerine getirmeye çalışmıştır. Bu makale arşiv belgeleri ve dönemin basınından hareketle Ermeni ve Rumların geri dönüş sürecinde devletin aldığı tedbirler ve yaşanan sorunlara dair bazı tespitler yapmayı amaçlamaktadır.

Keywords

• osmanlı hükümetleri
• geri dönüş kanunu
• azınlık politikaları
• ermeni ve rum malları
• yeniden i̇skân