Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Sep 2020)
Cumhurbaşkanı İnönü’nün TBMM’yi Açış Konuşmaları Bağlamında Türk Dış Politikası ve Türkçü-Turancı Akımlar (1939-1944)
Abstract
II. Dünya Savaşında Türk dış politikası, savaşın seyrine göre değişik görünümler aldı. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü her yılın Kasım ayının ilk gününde TBMM’de yaptığı konuşmalarla dış politikadaki farklılaşmaları deklare etti. Türk dış politikasında tehdit algısının yoğunluğu ve yakınlığı temel belirleyici faktördü. Türkiye savaşın ilk yıllarında (Eylül 1939- Haziran 1941) iki devasa güç Almanya ve SSCB’nin işgal tehdidiyle karşı karşıya kaldı. Barbarossa Harekâtı’ndan sonra görece daha güvenli bir dönem geçirdi. Savaşın sonucunun belli olmaya başlamasından sonra bu defa SSCB’nin siyasal varlığına yönelik düşmanca politikalarıyla yüzleşmeye başladı. Türkiye, savaş boyunca elindeki bütün diplomatik araçları kullanarak bağımsızlığını korumaya ve işgal tehditlerini boşa çıkarmaya çalıştı. Almanya yanlısı Türkçü-Turancı akımlar da bu amaç doğrultusunda hükümetin dış politikada kullandığı unsurlardan biri oldu. Çalışmanın iki temel amacı söz konusudur. Birincisi, Türk dış politikasındaki konjonktürel değişimleri bu politikaların ana aktörü İnönü’nün meclis konuşmaları üzerinden irdelemektir. İkincisi dış politika da ki dönemsel farklılıkların Türk hükümetinin Türkçü-Turancı akımlara karşı politikalarına yansımalarını belirlemektir.
