مبانی نظری هنرهای تجسمی (Aug 2020)
تحلیل بینامتنی نشان خطی مربع درخطوط ایلامی و دست‌بافتههای معاصر ایرانی
Abstract
بافته های ایرانی، نقوشی را به نمایش میگذارند که سینه به سینه منتقل شده اند. پرسش اصلی تحقیق حاضر این است که، نشانه های هندسی شکل یافته بر اساس مربع در خطوط کهن ایلامی چه تفاوتها و چه شباهتهایی با نقوش هندسی دست‌بافته های معاصر ایران دارند و چه رابطه بصری میان نشانه های مربع شکل در خطوط کهن ایرانی و نقوش دست‌بافته های ایرانی میتوان مطرح کرد. در حقیقت، چگونگی تداوم حیات نشانهای مربع شکل در خطوط ایلامی بر دست‌بافته های ایرانی پرسش اصلی تحقیق حاضر است. تحلیل رابطه بینامتنی صریح و ضمنی نقوش مربع شکل میان نقوش بافته ها و علایم خطی از اهداف پژوهش حاضراست. مقایسه تطبیقی میان نشانه های خطی مربع شکل پیشاایلامی و مخطط ایلامی با نقوش دست‌بافته ها از دیگر موارد مورد توجه است. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی است. روش گردآروی مطالب، کتابخانه ای از طریق فیش برداری و تصویرخوانی است. براساس نتایج تحقیق، میتوان گفت خطوط کتیبه های ایلامی کهنترین پیشمتن شکل گیری نقوش هندسی دست‌بافته هاست. 21 نشان هندسی برگرفته از نقش هندسی مربع در خطوط کهن ایلامی و دست‌بافته های ایرانی مشابه اند. برخی از نشانه ها، کاملا منفرد و به صورت نقش تکراری بر متن و حاشیه دست‌بافته ها تکرار شده اند و برخی از نشانه ها ساختار کلی یک بافته را تشکیل میدهند که تداعی کننده رابطه بینامتنی ضمنی هستند. آنچه مسلم است، 21 نشان خطی، که تاکنون تصور میشد به فراموشی سپرده شده، تا عصر حاضر در بافته های ایرانی تداوم یافته اند. تفاوت اصلی این دو دسته نقش پردازی نشانه ها، تغییر نظام چیدمان نشانه ها از خط و نگارش تحت قواعد زبان ایلامی به نقش هندسی تکرار شونده بر متن بافته های ایرانی است.
Keywords
