MAKRÎZÎ’NİN EL-HITAT ADLI ESERİNDE MISIR VE İFRÎKIYYE'DE MEZHEPLERİN ORTAYA ÇIKIŞI

Abstract

Kendine özgü edebî bir üslubu, etkili bir tarih anlatımı olan ve tarihçi kimliği ile karşımıza çıkan Takiyyüddîn Ahmed b. Alî b. Abdilkâdir b. Muhammed el-Makrîzî (1364-1442), İslâm tarihinin en büyük tarihçilerinden birisidir. Memlûk Dönemi’nin başarılı müellifi birçok alanda farklı eser kaleme almıştır. Makrîzî’nin bu önemli eserlerinden birisi el-Mevâ‘iz ve el-İ‘tibâr bi Zikr el-Hıtat ve elÂsâr adlı meşhur kitabıdır. Makrîzî’nin bu eseri; tarih, coğrafya, dinler tarihi, biyografi ve kurumlar tarihi açısından son derece öneme sahip olup İslâmî devir Mısır tarihi hüviyetindedir. Bunun yanı sıra el-Hıtat, Mısır’ın şehir tarihini ve coğrafyasını ele almakta olup büyük şahısların hal tercümeleri hakkında önemli bilgiler ihtiva etmektedir. Eserde birçok konu hakkında ve mezhepler tarihi hususunda da çok önemli bilgiler yer almaktadır. Mısır ve İfrîkıyye’de Sünni ve Şiî düşüncenin ne zaman yaygınlaşmaya başladığı ve ne derece etkili oldukları hakkında dikkat çekici bilgiler nakletmekte olan eser, bu bölgelerin mezhepler tarihinin anlaşılması hususunda müracaat edilmesi gereken bir kaynaktır. Bu çalışmamızda el-Hıtat’ta Mısır ve İfrîkıyye’de mezheplerin ortaya çıkışı ve etkileri hususunda önemli birtakım bilgiler tespit edilmiş, müellifin bu meseleleri anlatırken konuya yaklaşım tarzı ile nasıl bir usul ve yöntem takip ettiği hususları değerlendirilmiştir. Bunun yanı sıra Mısır ve İfrîkıyye’de mezhep disiplininin oluşmasında etkin rol oynayan mezhepler ve temsilcileri üzerinde durulmuştur. [Takiyyüddīn Ahmed b. Alī b. Abdilkādir b. Muhammed el-Maqrīzī (1364-1442), who had a unique literary style and an effective history narration, and who is known for his historian identity, is one of the greatest historians of Islamic history. The successful writer of the Mamluk period wrote many different works on the field. One of Maqrīzī’s important works is his famous book Kitāb al-mawāʻiẓ wa l-iʿtibār bi-ḏikr al-ḫiṭaṭ wa l-āṯār. This work is extremely important in terms of history, geography, religion history, biography, and institutional history; and it is like identity document of Islamic Period Egyptian History. In addition, al-Hiṭaṭ deals with the city history and geography of Egypt, and contains important information about the lives of individuals. The work also contains very important information about many subjects and the history of the madhhabs. The book, which conveys remarkable information about when the Sunni and Shiite thought in Egypt and North Africa began to spread and to what extent these thoughts were effective, is a resource to be consulted about the understanding of the madhhabs history of the region. The study identified a number of important facts about the emergence and effects of the madhhabs in Egypt and North Africa in al-Hitat. The author’s approach to addressing these issues and the methods he followed when describing them were assessed. In addition, madhhabs which played an active role in the formation of sectarian discipline in Egypt and North Africa, and their representatives were addressed.}

Keywords

• Maqrīzī
• al-Hiṭaṭ
• history of madhhabs
• North Africa
• Egytp
• İfrîkıyye