History Studies (Feb 2023)
OSMANLI USULÜ “GİRİŞİMCİLER” OLARAK MÜLTEZİMLER: 17. YÜZYILIN İLK YARISINDA RUMELİ İLTİZAMLARINDA ORTAKLIK İLİŞKİLERİ
Abstract
Yeniçağ ekonomilerinde nakit ihtiyacının karşılanması oldukça zor bir durumdu. Osmanlılar da hazinenin nakit ihtiyacının karşılanması adına iltizam sistemini oldukça faal bir şekilde kullandılar. Ülke geneline yayılan sistemin 17. yüzyılın ilk yarısındaki görünümünü inceleyen bu makale tüm iltizam sistemini değil bu sistem içinde Rumeli’deki iltizam sahipleri arasındaki ortaklık ilişkilerini araştırmaktadır. Makale ortaklık kuran mültezimlerin kimlikleri, ortaklık kurdukları iltizam tahvillerinin içerikleri, bunların maddi değerleri ve aralarındaki ilişkilerin bir girişimcilik örneği sayılıp sayılamayacağı meseleleri üzerinde odaklanmaktadır. Ortaklık ilişkisi içindeki mültezimlerin önemli bir bölümünün askerler ve sair devlet görevlilerinden olması, incelenen dönemin konjonktürel olarak güçlü bir yansıması şeklinde görülebilir. Ortaklıklara imza atan mültezimler ve onlara destek veren kâtip ya da kefil gibi diğer iştirakleri hem askeri yükümlülüklerden muaf olmak hem de mali güçlerine güç katmak adına iltizamlara rağbet göstermişlerdir. Makale Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’nden elde edilen arşiv kaynaklarından derlenen iltizam tahvilinin incelenmesiyle şekillenmiştir. Geleneksel ve çağdaş literatür çalışmaya destek sağlayan diğer kaynak guruplarıdır.
