اثر مقادیر مختلف عنصر روی بر عملکرد و برخی فراسنجه‌های خونی و شکمبه‌ای در گوساله‌های شیرخوار هلشتاین

Abstract

سابقه و هدف: عنصر روی در تنظیم بسیاری از فرآیندهای متابولیکی بدن نقش دارد و کمبود آن می‌تواند سبب کاهش اشتها و به تبع آن، کاهش مصرف خوراک شود. همچنین، کمبود عنصر روی، رشد و وزن‌گیری حیوان را کاهش می‌دهد. نیاز روزانه گوساله‌های شیرخوار به عنصر روی در حدود 33 میلی‌گرم در کیلوگرم ماده خشک جیره است. در حالیکه غلظت این عنصر در شیر گاو، بسیار کم و در حدود 5-3 میلی‌گرم در هر کیلوگرم شیر می‌باشد. لذا به نظر می‌رسد که استفاده از مکمل روی در جیره ممکن است سبب بهبود عملکرد گوساله‌های شیرخوار شود. بر این اساس، این پژوهش به‌منظور بررسی اثر سطوح مختلف عنصر روی بر عملکرد و برخی فراسنجه‌های خونی و شکمبه-ای در گوساله‌های شیرخوار نژاد هلشتاین انجام شد.مواد و روش‌ها: این پژوهش با استفاده از 18 رأس گوساله تازه متولد شده هلشتاین، از سن 4 روزگی تا از شیرگیری (70 روزگی) در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل گروه شاهد (جیره پایه)، تیمار 2 (جیره پایه به اضافه مقدار 30 میلی‌گرم عنصر روی در هر کیلوگرم از ماده خشک جیره به صورت سولفات روی) و تیمار 3 (جیره پایه به اضافه مقدار 60 میلی‌گرم عنصر روی در هر کیلوگرم از ماده خشک جیره به صورت سولفات روی) بودند. گوساله‌ها در داخل باکس‌های انفرادی با کف سیمانی قرار داشتند و در طول دوره آزمایش، روزانه دو وعده شیر در ساعات 8:00 و 19:00 دریافت می‌کردند. استارتر پلت شده و آب تازه نیز به‌صورت آزاد در اختیار گوساله‌ها قرار داشت. از روز 15 آزمایش مقدار 5 درصد کاه گندم خرد شده و 5 درصد یونجه خرد شده به ترکیب استارتر اضافه شد. مقدار ماده خشک مصرفی به صورت روزانه و تغییرات وزن گوساله‌ها هر دو هفته یکبار ثبت شد. در روز آخر آزمایش (70 روزگی) قبل از وعده غذایی صبح، از گوساله‌ها از طریق سیاهرگ وداج خونگیری شد تا غلظت عناصر معدنی سرم خون (روی، کلسیم، فسفر، آهن و مس) و نیز فراسنجه‌های هماتولوژی خون (غلظت هموگلوبین، تعداد گلبول‌های قرمز، تعداد گلبول‌های سفید و درصد هماتوکریت) اندازه‌گیری شود. همچنین، در روز پایانی آزمایش، 3 ساعت بعد از خوراک‌دهی صبح، از گوساله‌ها (با استفاده از لوله مری و پمپ خلاء) مایع شکمبه گرفته شد تا غلظت اسیدهای چرب فرار شکمبه تعیین شود.یافته‌ها: نتایج نشان داد استفاده از سطوح مختلف عنصر روی، اثر معنی‌داری بر ضریب تبدیل غذایی در گوساله‌ها در زمان از شیرگیری نداشت. اما افزایش وزن روزانه در تیمارهای 30 میلی‌گرم و 60 میلی‌گرم روی (به ترتیب 29/724 و 00/765 گرم در روز) به طور معنی-داری بیشتر از گروه شاهد (به ترتیب 29/628 و 83/1532 گرم در روز) بود. همچنین، ماده خشک مصرفی روزانه در تیمار 60 میلی‌گرم روی (41/1692 گرم در روز)، به طور معنی‌داری بیشتر از گروه شاهد (به ترتیب 29/628 و 83/1532 گرم در روز) بود. مصرف مکمل روی سبب افزایش معنی‌دار غلظت عنصر روی در سرم خون گوساله‌ها در تیمارهای 30 میلی‌گرم و 60 میلی‌گرم روی (به ترتیب 184/1 و 168/1 میلی‌گرم بر لیتر) شد. هیچ تفاوت معنی‌داری بین غلظت سایر عناصر معدنی خون (کلسیم، فسفر، آهن و مس) در بین تیمارها مشاهده نشد. همچنین، مصرف مکمل روی اثر معنی‌داری بر فراسنجه‌های هماتولوژی خون نداشت. غلظت کل اسیدهای چرب فرار، اسید استیک، اسید پروپیونیک، اسید بوتریک و نسبت اسید استیک به اسید پروپیونیک در شکمبه نیز تحت تأثیر مصرف مکمل روی قرار نگرفت. نتیجه‌گیری: به‌طور کلی، نتایج نشان داد، استفاده از جیره پایه حاوی 68/29 میلی‌گرم عنصر روی در هر کیلوگرم ماده خشک، برای تأمین نیاز گوساله‌های شیرخوار هلشتاین کافی بود. استفاده از مکمل روی سبب افزایش وزن روزانه آنها شد.

Keywords

• اسیدهای چرب فرار
• عنصر روی
• گوساله شیرخوار
• هماتولوژی