Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Nov 2024)
Kıraat İlmi Tedrisatında Suret (Vucūhāt) Çıkarma Tekniği
Abstract
Kıraat ilminin tedris ve tahsili, teşekkülünden günümüze çeşitli şekillerde icra edilmiştir. Hicri 5. asra kadar bir rivayeti diğerine katmadan okuma (infirād) usulü yaygınken, bu tarihten itibaren bütün rivayetleri bir hatimde toplama (indirāc) yöntemi gelişmeye başlamıştır. Bu yöntemin tatbikinde muşāfehe ve kitābet çoğunlukla birlikte kullanılmış; özellikle vecihlerin birlikte okunmasında çeşitli yardımcı yöntemlerden yararlanılmıştır. Bu yardımcı yöntemlerden biri, “kurrāse sistemi” olarak bilinen defter tutma yöntemidir. Yöntemin tatbiki çoğunlukla, kıraat eğitiminin bel kemiğini oluşturan “vucūhāt çıkarma” uygulamasına bağlıdır. İşte “vucūhāt çıkarma tekniği” olarak bilinen ve kıraat imamlarının sıralamasını öğreten bu uygulama çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır. Tekniğin anlatımı, Mıṣır ṭarīḳi, Şeyḫ ʿAṭāʾullāh mesleğinin sistemi dikkate alınarak gerçekleştirilmiş; rivayet aralığındaysa yalnızca ʿaşere-i suġrā yöntemiyle yetinilmiştir. Ṭarīḳ olarak bilinen ve taḳrīb (ʿaşere-i kubrā) sisteminde dikkate alınan rivayetler anlatıma dâhil edilmemiştir. Anlatımın muallakta inşa edilmemesi için tekniğin dayandığı temeller, yani ṭarīḳ ve mesleklerin sistemi irdelenmiş ve kıraat eğitiminin gelişim seyrine değinilmiştir. Akabinde kıraat eğitiminde öğrenciye kazandırılması hedeflenen yetkinliklerin başında gelen vucūhāt çıkarma tekniğinin on temel aşamayı gerektirdiği tespit edilmiştir. Ardından bu aşamalar, teknik hakkında bilgi sahibi olmak isteyenler için öğretici bir çalışma ortaya koymak maksadıyla Kur’an’ın ilk ayetlerine uyarlanmıştır. Nihayetinde “vucūhāt çıkarma tekniğinin” teorik boyutu ve tatbikatı hakkında bir değerlendirmeyle sonuca gidilmiştir.
Keywords
