Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Dec 2019)
Âhâd Haberin Reddedildiği Durumlar - Ebû İshâk Eş-Şîrâzî (ö. 476/1084) Örneği-
Abstract
İmam Şâfiî’den (ö. 204/820) sonra fıkıh usûlü sahasında eser yazan ilk Şâfiî âlimlerden birisi Ebû İshâk eş-Şîrâzî’dir (ö. 476/1084). Farklı alanlarda birçok eser telif eden Şîrazî’nin fıkıh usûlüyle alakalı et-Tebsîra fi usûli’l-fıkh, el-Lüma’ fi usûli’l-fıkh ve Şerhu’l-Lüma’ adlı üç eseri bulunmaktadır. Nizamiye Medresesinin ilk hocalarından olan Şîrazî, özellikle mezhepler arası hilaf konularını çok iyi bilen bir âlimdir. Mâverdî (ö. 450/1058), Şîrâzî ile karşılaşıp bir konu hakkında onun görüşünü dinledikten sonra; “Şayet imam Şâfiî, Şîrazî’yi görseydi onunla iftihar ederdi” diyerek onun ilmini takdir etmiştir. Şîrâzî yazmış olduğu fıkıh usûlü eserlerinde daha çok mezhepler arası ihtilaflı konuları işlemekle beraber, eserinin kitâbu’l-ahbâr bölümünde hadis ilmiyle alakalı mütevâtir ve âhâd haberin hüccet oluşu, mürsel rivayetler, cerh ve ta’dil meseleleriyle ilgili birçok meseleyi de ele almıştır. Şîrazî’ye göre âhâd haber, muttasıl ve sika ravilerden nakledilmiş olsa da bazı durumlarda reddedilebilir. Ona göre âhâd haberin doğruluğunu test edebileceğimiz bazı ilke ve prensipler vardır. Bu ilkelerin başında sahih akıl gelmektedir. Zira şer’i hükümler aklın zaruri olarak kabul ettiği prensiplerle çelişmez. Dolayısıyla aklın bedihi olarak kabul ettiği ilkelere muhalif olan âhâd haberin, reddedilmesi gerekmektedir. Bu çalışmamızın amacı, Ebû İshâk eş-Şirâzi’ye göre ahâd bir haberin doğruluğunu test edeceğimiz ve gerektiğinde haberi kendisine arz edeceğimiz ilke veya prensipleri neler olduğunun tespiti olacaktır.
Keywords
