ارزیابی جذب و کارایی مصرف نور در کشت مخلوط سری های جایگزینی نخود (Cicer arietinum L.) و کنجد (Sesamum indicum L.)

Abstract

این مطالعه با هدف ارزیابی جذب و کارایی مصرف نور در کشت مخلوط سری های جایگزینی نخود (Cicer arietinum L.) و کنجد (Sesamum indicum L.) انجام گرفت. آزمایش در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایة بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد که دارای دو عامل بود. عامل اول (روش کاشت) در دو سطح ردیفی و درهم در کرت های اصلی و عامل دوم (الگوی کاشت جایگزینی) در پنج سطح b1 (تک کشتی نخود)، b2 (75% نخود +25% کنجد)، b3 (50% نخود +50% کنجد)، b4 (25% نخود +75% کنجد)، b5 (تک کشتی کنجد) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کارایی مصرف نور کنجد در اغلب تیمارها بیشتر از نخود بود. مقادیر کارایی مصرف نور کنجد در طول فصل رشد از 33/1 تا 07/2 گرم بر مگاژول تشعشعات فعال فتوسنتزی (PAR ) در روش کشت ردیفی، و از 27/1 تا 66/1 گرم بر مگاژول PAR در روش کشت درهم متغیر بود. همچنین مقادیر کارایی مصرف نور نخود در طول فصل رشد از 86/0 تا 14/1 گرم بر مگاژول PAR در روش کشت ردیفی و از 48/0 تا 99/0 گرم بر مگاژول PAR در روش کشت درهم متغیر بود. همچنین نتایج نشان داد که کارایی مصرف نور کنجد و نخود در تمام تیمارهای مخلوط نسبت به تک کشتی افزایش پیدا کرد. به طور کلی، مقادیر کارایی مصرف نور هر دو گیاه چه در شرایط تک کشتی و چه در شرایط مخلوط، در روش کشت ردیفی بالاتر از روش کشت درهم بود. بر این اساس بهترین تیمار قابل توصیه برای کشت مخلوط کنجد و نخود تیمار 75% نخود و 25% کنجد به شکل ردیفی می باشد که در آن میزان کارایی مصرف نور نخود در بالاترین حد ممکن (14/1 گرم بر مگاژول) بوده و کارایی مصرف نور کنجد نیز در این تیمار بیشتر از مقدار تک کشتی شده است (89/1 گرم بر مگاژول در این تیمار نسبت به 84/1 در تک کشتی). نتایج جذب نور نیز نشان داد که در تیمارهای مخلوط ردیفی میزان جذب نور به طور میانگین 36 درصد بالاتر از تک کشتی کنجد بود اما با تک کشتی نخود اختلاف چندانی نداشت. میزان جذب نور در روش کشت درهم بین 20 تا 25 درصد کمتر از روش کشت ردیفی بود. به علاوه در این روش کشت اختلاف جذب نور در تیمارهای مخلوط با تیمارهای تک کشتی به اندازه روش کشت ردیفی نبود.

Keywords

• تشعشع فعال فتوسنتزی
• سایه اندازی
• کشت مخلوط درهم
• کشت مخلوط ردیفی