بررسی تبادلات آبی و نفوذ جبهۀ آب شور دریاچۀ ارومیه به آبخوان‌های همجوار

Abstract

دریاچۀ ارومیه تحت تأثیر عوامل مختلف، طی 10 سال اخیر شاهد کاهش تراز سطح آب بوده است. در تحقیقات متعددی دلایل این مسئله بررسی شده است، ولی با وجود اهمیت ذخایر باارزش آب زیرزمینی، کمتر به آن پرداخته شده است. به‌همین دلیل در این تحقیق منابع آب زیرزمینی همجوار دریاچۀ ارومیه به‌عنوان یکی از منابع مهم تأمین آب منطقه بررسی شده است. با توجه به افزایش بهره‌برداری آب زیرزمینی، با افزایش سطح زیر کشت و متعاقب آن حفر چاه‌های متعدد در این منطقه، این آبخوان‌ها در معرض هجوم آب شور قرار گرفته‌اند. در این تحقیق به‌منظور بررسی تغییرات آب زیرزمینی ورودی به دریاچه، موقعیت خطوط تراز و به‌منظور تحلیل تبادلات آبی با دریاچه، تغییرات شوری آبخوان‌ها در دو دورۀ زمانی بررسی شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد تکیه بر مقدار متوسط پارامترهای آب زیرزمینی مانند شوری، نتایج دور از واقعیتی را نشان می‌دهد. از طرف دیگر، در آبخوان‌های مهاباد، تبریز، آذرشهر، شبستر- صوفیان و عجب‌شیر جهت جریان آب زیرزمینی تغییر کرده است و وسعت زیادی از این آبخوان‌ها نیز با هجوم آب شور مواجه شده‌اند. ازاین‌رو آبخوان‌های بررسی‌شده از لحاظ شدت افزایش شوری در سه گروه بحرانی، در آستانۀ وضعیت بحرانی و نرمال دسته‌بندی شد. همچنین نتایج نشان داد آبخوان‌های شرق دریاچه نسبت به آبخوان‌های غربی وضعیت بحرانی‌تری دارند و در برابر تخریب کیفی آسیب‌پذیرترند.

Keywords

• آبخوان‌های ساحلی
• آب زیرزمینی
• جهت جریان
• حد اینترفاز
• شوری