مجله علوم تربیتی (Feb 2013)
تأملی بر روابط فرهنگ بازار و دانشگاه
Abstract
درزمان ما دانش و دانشگاه چنان تطوری یافته است که آشکارا مرزبندی سنتی میان عقلنظری، عقل عملی و فن‌ورزی را در هم نوردیده و رابطه‌ای بسیار پیچیده میاناین سهقلمرو فراهم آورده است. آن‌چه از آن به عنوان ویژگی «بازاری شدن دانش» یا «تجاریشدن دانش» یاد می‌شود، می‌رود تا به معیاری برای سنجش همه‌ی قوای آدمی، اعم از عقلنظری، عقل عملی، و خلاقیت، و دستاوردهای آن‌ها تبدیل شود.پدیده‌ی تجاری شدن دانش از آن جهت شگفت‌آور است که درحال تبدیل شدن به بازی یگانه‌ای است که همه‌ی دانشگاه‌ها را در سراسر دنیا به پیرویاز قواعد خود وا می‌دارد. کشور ما و دانشگاه‌های آن نیز از این ماجرا مستثنینیستند. با این حال، چالش‌هایی که با ایده‌ی تجاری شدن دانش برخاسته، مغتنم و قابلتأمل است. توسل جستن به امر والا در تعبیری پست‌مدرن که لیوتار(1982) در پی آن است، یا پناهگرفتن در ذیل عقل عملی و عدالت که ریدینگز (1996) آن را به میان آورده و یادانشگاه زیبا که بِرن (2000) از آن سخن می‌گوید، همگی هشدارهایی در برابر آهنگشتابان تجاری کردن دانش و دانشگاه است. در جامعه‌ی ما نیز قابلیتی برای چالش بااین ایده وجود دارد و آن سنتی تنومند از دانش و دانش‌پژوهی حقیقت‌گرایانه است کهجانمایه‌ی دانش را در حقیقت می‌جوید و هرگز آن را به منفعت و کارآمدی فرو نمی‌کاهد.با این حال، استنطاق این سنت تنومند، هنوز به صورت جدی رخ نداده و مقاله‌ی حاضر درپی آن است که این ضرورت را در برابر دید قرار دهد. روشی که در بررسی این مقالهاستفاده شده، روش تحلیل مفهومی است
