روش‌های برآورد مقادیر برداشت و تخلیه منابع آب زیرزمینی (بخش اول: روش‌های مبتنی بر تجربیات بین‌المللی)

Abstract

رشد جمعیت، توسعه اقتصادی و تغییرات رژیم غذایی جوامع، منجر به افزایش تقاضای آب و غذا شده است. ازاین‌رو، بررسی نحوه مدیریت منابع آب زیرزمینی با شرایط به‌وجودآمده و محتمل در آینده، لازم به توجه است. روش­های برآورد تخلیه منابع آب زیرزمینی عبارتند از روش­های مبتنی بر حجم (براساس داده­های تراز هیدرولیکی، براساس سنجش از دور با GRACE و براساس مدل­های جهانی)، روش­های مبتنی بر بیلان آب (براساس مدل­های هیدرولوژیکی جهانی و براساس روش­های سنجش از دور و مدل‌ها) و برآورد­های غیرمستقیم زمین­سنجی یا ژئودزیکی. روش‌های مختلف برآورد تخلیه منابع آب زیرزمینی دارای مزایا و معایبی هستند. روش­های مبتنی بر داده­های تراز هیدرولیکی تا حدودی قدیمی هستند و در صورت وجود خطاهای انسانی احتمالی در سیستم اندازه­گیری، عدم­قطعیت این روش­ها افزایش می­یابد. از سوی دیگر، روش‌های غیرمستقیم و استفاده از مدل­های جهانی، تکامل یافته‌اند که پیشرفت‌ها و دقت قابل‌توجهی را به همراه دارند. با این‌حال، کاربری این روش­ها وابسته به وجود داده‌های زمینی است. در واقع با توسعه امکانات آماربرداری و افزایش دقت در شبیه‌سازی و برداشت داده‌ها، امکان تغییر روش به روش‌های دقیق‌تر وجود دارد اما بدون داشتن داده‌های دقیق، کاربرد این رویکردها توصیه نمی‌شود. از طرفی این بررسی نشان می­دهد که هم برآورد نرخ­های تخلیه فعلی و هم در دسترس‌بودن منابع آب زیرزمینی تجدیدناپذیر در آینده بسیار نامطمئن هستند. برای کاهش عدم‌قطعیت در آینده نزدیک، باید داده­ها و چالش­های پژوهشی قابل‌توجهی برطرف شوند تا بتوان برنامه پایداری منابع آب زیرزمینی در کشور را در راستای بهبود برنامه­های پایداری منابع آب زیرزمینی و با توجه به اقتصاد این منابع تدوین نمود.

Keywords

• اقتصاد منابع آب زیرزمینی
• تغذیه آبخوان
• عدم‌قطعیت
• مدیریت پایدار منابع آب زیرزمینی