پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش در حوضه‌آبریز رودخانه زرد با استفاده از منطق فازی

Abstract

زمین‌لغزش هر ساله جان هزاران نفر را در سراسر جهان می‌گیرد و خسارت‌های هنگفتی را به مردم و دولت‌ها تحمیل می‌کند. پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش، نواحی سطح زمین را به مناطق ویژه و تفکیک ‌شده‌ای از درجات بالقوه و بالفعل به لحاظ خطرپذیری تقسیم‌بندی می‌کند. این امر می‌تواند مبنایی برای برنامه‌ریزی‌های بلندمدت در سطح منطقه‌ای و محلی محسوب شود. هدف از انجام این پژوهش، بررسی و پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در حوضه رود زرد واقع در شرق استان خوزستان با استفاده از روش منطق فازی است. بدین منظور ابتدا از طریق بازدیدهای میدانی، نقشه‌های زمین‌شناسی و توپوگرافی و با مرور منابع قبلی و بررسی شرایط منطقه، نه عامل طبقات ارتفاعی، شیب، جهت شیب، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده، بارش، لیتولوژی و کاربری اراضی به ‌عنوان عوامل مؤثر، بررسی و انتخاب شدند. پس از طبقه‌بندی داده‌ها و مرحله فازی‌سازی، نقشه‌های پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش با استفاده از عملگر گامای فازی با مقادیر 7/0، 8/0، 9/0 تهیه شدند. نقشه‌های به ‌دست ‌آمده در 5 کلاس بسیار زیاد، زیاد، متوسط، کم و بسیار کم طبقه‌بندی شدند. نتایج حاصل از جمع کیفی نشان داد که عملگر گامای 9/0 فازی در مقایسه با دیگر عملگرهای فازی مناسب‌تر است. تحلیل نقشه‌های طبقه‌بندی ‌شده نشان داد که 56/21 درصد از مساحت منطقه در پهنه با خطر زیاد و 24/43 درصد از مساحت منطقه در پهنه با خطر کم قرار گرفته است. در‌ مجموع، می‌توان گفت که بخشی از مناطق مرکزی و شمال غربی منطقه در معرض خطر بالا قرار گرفته و مناطق غربی و شرقی حوضه در پهنه خطر متوسط تا پایین می‌باشند.

Keywords

• مخاطرات ژئومورفولوژیکی
• منطق فازی
• سیستم اطلاعات جغرافیایی
• حوضه رود زرد
• شرق استان خوزستان