Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi (Dec 2018)

Çağatayca Yazılmış Yusuf Beg-Ahmed Beg Destanı’nda Köroğlu

  • Kamile Serbest

Journal volume & issue
Vol. 12
pp. 135 – 143

Abstract

Read online

Türk boyları arasında destancılık geleneği ve destan metinlerinin zenginliği açısından dikkat çeken Uygur Türkleri, bu köklü geleneği sözlü ve yazılı olarak yüzyıllardır devam ettirmektedir. Son yıllarda sözlü destancılık geleneği siyasi baskılar ve sosyal yaşamdaki değişime bağlı olarak zayıflamıştır. Diğer yandan Çağatay Türkçesiyle yazıya geçirilen ve misyoner, seyyah ya da araştırıcılar tarafından dünyanın farklı ülkelerdeki kütüphanelere götürülen destan metinlerinin de henüz yeterince incelenmediği aşikârdır. Bu noktada özellikle İsveç’te bulunan Gunnar Jarring Koleksiyonu başta olmak üzere Almanya, Rusya, Japonya ve Çin’deki çeşitli kütüphanelerde ve şahısların elinde bulunan destan metinlerinin tespiti, temini ve incelenmesi Türkoloji çalışmaları açısından büyük önem taşımaktadır. Lund Üniversitesi Gunnar Jarring Koleksiyonu’nda bulunan ve Prov. 280 numara ile kayıtlı olan Yusuf Beg-Ahmed Beg Destanı, başta Uygurlar olmak üzere farklı Türk boyları arasında anlatılan önemli destanlardan biridir. Nüsha, Yarkent’te Gunnar Jarring tarafından bulunmuş, 1982 yılında Gunnar Jarring tarafından Lund Üniversitesi kütüphanesine bağışlanmıştır. Mevcut nüsha, üzerinde çalışma yapılan nüshalara göre daha hacimli ve farklı bir anlatıma sahiptir. Ayrıca destanın şahıs kadrosunda Köroğlu’nun bulunması dikkat çekicidir. Günümüze kadar yapılan çalışmalarda Yusuf Beg-Ahmed Beg Destanı Köroğlu’nun “devamı” olarak nitelendirilmiştir. Destanın diğer nüshalarında Köroğlu’nun ölmüş olduğu ve Köroğlu’na göndermeler yapıldığı ifade edilmiştir. Söz konusu nüsha ise Köroğlu’nun hayatta olması ve destanın şahıs kadrosunda aktif yer alması bakımından önem arz etmektedir. Çalışmada, Yusuf Beg-Ahmed Beg Destanı’ndan kısaca bahsedilmiş, Köroğlu’nun destandaki kimliği ve olaylara etkisi üzerinde durulmuştur.

Keywords