Hitit Ekonomi ve Politika Dergisi (Dec 2023)
Vergi Harcamaları ve Yükselen Piyasalarda Bir Karşılaştırma; Türkiye ve Latin Amerika
Abstract
Öz Vergiler kamu harcamalarının devamlılığı için önemli olmakla birlikte bireylerin ve grupların ekonomik tercihlerini etkileyici fonksiyonuna sahiptir. Mali ve sosyal açıdan etkileri değerlendirildiğinde belirli amaçlar doğrultusunda vergiler maliye politikası aracı olarak kullanılabilmektedir. Bu doğrultuda çalışmamızın konusunu oluşturan vergi harcamalarına baktığımızda bu kavram 1960’lı yılların Federal Almanya Hükümetinde ortaya çıkmaktadır. 63 yıllık bir tarihe sahip olan bu kavram zaman içerisinde literatürde ve bütçede yerini alarak ekonomik tercihleri etkileme amacıyla maliye politikası aracı olarak kullanılmaktadır. Vergi harcamaları, devletin alacağı vergilerin bir kısmı veya tamamından gönüllü vazgeçiş ile mükelleflerin vergi yükünü kısa vadede hafifletmektedir. Küresel anlamda vergi harcamaları; maliye politikası aracı olarak her ülkede sosyal ve ekonomik yapılarına göre farklı uygulanabilmektedir. Vergi harcamalarının kısa vadede ekonomik tercihleri etkilemesi, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler açısından farklı eğilimlere sebep olabilmektedir. Örneğin gelişmiş ülkelerde yatırım ve refah artışı odaklı yapılan uygulama, gelişmekte olan ülkelerde gelir adaletsizliğine çözüm olarak uygulanabilmektedir. Dünya ülkeleri ekonomik yapıları ve piyasa büyüklüklerine göre sınıflandırılmaktadır. Çalışma da baz alınan MSCI Küresel Pazar Endeksi’ne göre YPE kavramı için 1988 yılında ilk sınıflandırma yapılmıştır. 1960-1970’li yıllarda dışa kapalı ekonomilerin küreselleşme sonucu hızlı yükselen riskli dışa açık ekonomileri sonucunda bu gruplandırma oluşturulmuştur. Çalışmada Yükselen Piyasa Ekonomisi içerisinde ülkemizle benzer ekonomik büyüme oranlarına sahip Latin Amerika ülkelerini seçilerek ülkemizle karşılaştırması incelenmektedir. Vergi harcamaları, bütçe azaltıcı ancak bireyler üzerindeki vergi yükünü hafifletici etkisi sonucu sosyal ve ekonomik çeşitli amaçlarla uygulanmaktadır. Türkiye ve seçili ülkelerde genellikle kalkınmaya teşvik, sosyal ve ekonomik açıdan dezavantajlı kişi veya gruplara yardım niteliğinde uygulanmaktadır. Çalışma “Vergi Harcamalarının Gelişimi ve Yükselen Piyasalar: Türkiye ve Latin Amerika Karşılaştırması” adlı yüksek lisans tez çalışmamdan oluşturulmuştur. Anahtar kelimeler: Vergi Harcaması, Vergi, Yükselen Piyasa Ekonomileri. Abstract Although taxes are important for the continuity of public expenditures, they have the function of influencing the economic preferences of individuals and groups. When its financial and social effects are evaluated, taxes can be used as a fiscal policy tool for certain purposes. In this direction, when we look at the tax expenditures that constitute the subject of our study, this concept emerges in the Federal German Government of the 1960s. This concept, which has a history of 63 years, has been used as a fiscal policy tool in order to influence economic preferences by taking its place in the literature and budget over time. Tax expenditures alleviate the tax burden of taxpayers in the short term by voluntarily waiving some or all of the taxes to be collected by the state. Global tax expenditures; As a fiscal policy instrument, it can be applied differently in each country according to their social and economic structures. The effect of tax expenditures on economic preferences in the short term may cause different trends for developed and developing countries. For example, the practice focused on investment and welfare increase in developed countries can be applied as a solution to income inequality in developing countries. World countries are classified according to their economic structures and market sizes. According to the MSCI Global Market Index, which is based on the study, the first classification was made for the concept of YPE in 1988. In the 1960-1970s, this grouping was created as a result of the rapidly rising risky open economies of closed economies as a result of globalization. In the study, Latin American countries with similar economic growth rates as our country are selected in the Emerging Market Economy and their comparison with our country is examined. Tax expenditures are implemented for various social and economic purposes as a result of reducing the budget but easing the tax burden on individuals. In Turkey and selected countries, it is generally implemented as an incentive to development and helping socially and economically disadvantaged individuals or groups. The study was created from my master's thesis titled "The Development of Tax Expenditures and Emerging Markets: Comparison of Turkey and Latin America". Keywords: Tax Expenditure, Tax, Emerging Market Economies.
