تحلیل مضمون عوامل خانوادگی موثر بر فرآیند رشد مسیر شغلی دانش آموزان

Abstract

هدف: منظومه خانواده به‌عنوان یک متغیر بافتاری مهم، بستر اولیه رشد شغلی دانش‌آموزان است که بر تکوین و رشد آرزوهای شغلی آنان اثرگذار است؛ لذا پژوهش حاضر باهدف بررسی نقش عوامل خانوادگی در فرآیند رشد شغلی دانش‌آموزان انجام شد. روش: پژوهش، کیفی از نوع تحلیل مضمون بود. جمعیت موردمطالعه، شامل 2 گروه بود:1) کتب و مقالات حوزه‌های مشاوره شغلی و مدرسه در محدوده سال‌های 1390 تا 1400؛ 2) کارشناسان حوزه‌های مشاوره مدرسه و شغلی مشتمل بر دو گروه: الف) اساتید دانشگاه‌ و ب) مشاوران مدارس. در تحلیل اسناد، 7 کتاب و 14 مقاله؛ و در بخش مصاحبه‌شوندگان، 21 نفر (9 استاد و 12 مشاور مدرسه)، در سال تحصیلی 1400-1399، با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. روش‌های گردآوری داده‌ها، شامل تحلیل اسناد و مصاحبه نیمه‌ساختاریافته بود. داده‌ها با روش تحلیل شبکه مضامین آتراید-استرلینگ (2001)، تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشانگر 3 مضمون فراگیر؛ 6 مضمون سازمان‌دهنده و 106 مضمون پایه بود. مضامین فراگیر شامل «تقش‌آفرینی والدین»؛ «روایت شغلی خانواده» و «بافت و ساخت خانواده» بود. نتیجه‌گیری: اکتساب باورها، طرح‌واره‌ها، ارزش‌ها و سایر سازه‌های شغلی دانش‌آموزان، ابتدا متأثر از الگوهای تعاملی در نظام خانواده است. لذا حمایت اطلاعاتی، روانی و عاطفی از فرزندان در سراسر فرآیند رشد شغلی، اقدامی موثر و راهگشاست.

Keywords

• رشد شغلی
• تحلیل مضمون
• عوامل خانوادگی
• دانش‌آموزان