Journal of Agricultural Science and Sustainable Production (Jul 2019)
ارزیابی و مقایسه پایداری بوم‌نظام‌های کشت گندم و ذرت (مطالعه موردی: منطقه سنجابی استان کرمانشاه)
Abstract
این بررسی باهدف ارزیابی پایداری بوم‌نظام‌های کشت گندم و ذرت در بازه زمانی سال 1393 تا سال 1395 در بخش سنجابی شهرستان کرمانشاه اجرا شد. روش پژوهش پیمایشی و ابزار تحقیق پرسشنامه بود، که از طریق مصاحبه با کشاورزان منطقه تکمیل گردید. پرسشنامه‌ها در قالب طیف لیکرت و به‌صورت پرسش‌هایی با پاسخ چندگزینه‌ای و بسته تدوین شدند. بر اساس جامعه هدف و با استفاده از فرمول کوکران، تعداد نمونه برای جامعه آماری ذرت‌کاران و گندم‌کاران به ترتیب 56 و 92 فرد به دست آمد. نتایج نشان داد که بوم‌نظام‌های گندم آبی و ذرت به ترتیب ازنظر مؤلفه‌های زیست‌محیطی و اقتصادی برتری معنی‌داری داشتند، ولی از نظر اجتماعی اختلاف معنی‌داری میان دو سامانه مشاهده نشد. نتایج همچنین نشان داد که تنها ۴/۴ درصد از مزارع گندم و 1/8 درصد مزارع ذرت در منطقه وضعیت کشاورزی پایدار داشتند. درمجموع، برتری نسبی مزارع ذرت نسبت به مزارع گندم در شاخص‌های اقتصادی سبب شده است که مخاطرات زیست‌محیطی کشت ذرت در منطقه در نظر گرفته نشود. هرچند درصورت در نظر گرفتن بهره‌وری آب، پایداری اقتصادی کشت ذرت نیز بسیار کاهش خواهد یافت. در نهایت، بهره‌گیری از روش‌های غیر شیمیایی آفات و علف‌های هرز به ترتیب در بوم‌نظام‌های ذرت و گندم می‌تواند تا حد زیادی در افزایش پایداری این بوم‌نظام‌ها سهیم باشد.
