FERRÂ'DA KIRAATLERİN GRAMATİK BOYUTU

Abstract

Kuran-ı Kerim’in kelimeveya cümlelerinin farklı şekillerde okunmasına kıraat adı verilmektedir.Kıraatler, temelde farklı Arap lehçelerinden kaynaklanan bir olgudur. Kuran-ıKerim’in hattının başlangıçta noktasız ve harekesiz olması da kıraatlere imkansağlayan bir durum olmuştur. Bununla birlikte kıraatler, aslında daha çokgramatik boyutları olan bir meseledir. Kıraatlerin Arap grameriyle olanmünasebeti pek çok erken dönem Arap nahivcisi tarafından ele alınmış birkonudur. Bunlardan biri de Kûfeli bir nahivci olan Ebu Zekeriyya Yahyâ b. Ziyâdel-Ferrâ (ö. 207/823)’dır. Kûfe nahiv ekolününesas kurucusu olarak kabul edilen Ferrâ, kendisi tarafından Tefsîru Müşkiliİ’râbi’l-Kur’ân ve Meânîhi diye adlandırılan ve Meânî’l-Kur’ânadıyla şöhret bulmuş olan eserinde Kuran kıraatlerini Arap grameri açısından elealarak bazen gramatik analiz ve temellendirmeler yapmakta bazen deeleştirilerini dile getirmektedir. Ayrıca Ferrâ, bu eserinin pek çok yerinde, “Şöyleokunsaydı bu da doğru olurdu.” ya da “Bir okuyucu da şöyle okusaydı buda bir kıraat vechi olurdu.” diyerek, orijinal ve alternatif okuyuşşekilleri de önermektedir. Ferrâ, bu okuyuş şekillerini, sadece Arap gramerineuygunluk açısından önerdiğinin altını çizmekte, bunların Kuran kıraatıolamayacağını vurgulamaktadır. Bu çalışmadaki amacımız, Ferrâ’nın kıraatlerüzerine yaptığı gramatik analizleri, Arap gramerine uygunluk açısından önerdiğialternatif okuyuş şekillerini ve bunları yaparken takip ettiği metoduincelemeye çalışmaktır.