„Garnca pańskiej kaszy chłopska krew niewarta”, czyli o wyzwoleniu włościan w Słowie o Jakubie Szeli Brunona Jasieńskiego

Abstract

Artykuł analizuje politykę Słowa o Jakubie Szeli Brunona Jasieńskiego. Drugi poemat polskiego futurysty (1926) podejmuje problematykę dominującej mitologii panowania w II Rzeczypospolitej. Dyskutując uwikłania historiografii w aparat władzy, autor rozprawy śledzi sposoby, w jakie utwór Jasieńskiego rozsadza hegemoniczny dyskurs o rabacji galicyjskiej, przedstawia ją jako pozytywną opowieść o nieudanej próbie emancypacji i przechwytuje dawne chłopskie pragnienia, by projektować potencjalność nowej wspólnoty. Jasieński dyskutuje w swoim poemacie policyjne uwikłania postszlacheckiej historiografii oraz poszukuje dróg wiodących do przezwyciężenia jej hegemonicznych pretensji do uniwersalizmu. Z następująco rozumianego napięcia wyłaniają się stawiane przez poetę pytania o to, co powinniśmy uważać za wspólne oraz jak należy używać przeszłości oraz polityki estetyki w walce o rekonfigurację dominujących sposobów bycia razem. How Much Is The Peasant Blood Worth? On the Emancipation of Peasants in Bruno Jasieński’s The Tale of Jakub Szela This paper analyzes the politics of the Tale of Jakub Szela (Słowo o Jakubie Szeli, 1926) by Bruno Jasieński. The second long poem of the most renowned Polish futurist investigates mechanisms of the mythology of power in the 1920s Poland. Discussing the entanglements of historiography in the power apparatus, one may trace how Jasieński’s work exercises the hegemonic discourse on the Peasant Uprising of 1846 in Galicia, proposing to use this historical event as a positive story about emancipation and the nucleus for the new community. In his poem, Jasieński discusses the suppressing attributes of nationalist historiography and explores possibilities to overcome its hegemonic claims to universalism. From this tension arise Jasieński’s questions about what we should consider common or collectively shared and how unconventional historiography and politics of aesthetics should be used during the struggle for reconfiguring the prevalent ways of being together in social context.