ULUM (Oct 2023)
Musibetlere Bir Yaklaşım Biçimi Olarak İstirca Âyetine (Bakara Sûresi 156) Getirilen Bazı İşârî Yorumlar
Abstract
Bu makalenin konusu musibetlere bir yaklaşım tarzı olarak Bakara sûresi 156. âyete getirilen işâri yorumları tespit edip değerlendirmektir. Çalışmamızın amacı, söz konusu âyetten hareketle deprem, sel, yangın gibi doğal afetlerler ve musibetler karşısında sergilenmesi gereken tavrı belirlemede tasavvufi yorumların ne ölçüde katkı sunabileceğini belirlemektir. İstircâ âyetini ve musibetlere yaklaşımı özel olarak işârî tefsirler merkezinde ele alınması makalenin özgünlüğünü ve önemini ortaya koymaktadır. İnsan yaratılışı gereği hüznü ve sevinci, acıyı ve tatlıyı birlikte yaşayan bir varlıktır. Dolayısıyla kazanmak kadar kaybetmek, mutlu olmak kadar sıkıntı çekmek, sağlıklı olmak kadar hastalanmak gibi hususlar hayatla hep iç içedir. Kur’ân-ı Kerîm birçok âyetinde dünya hayatının bir imtihan alanı olduğunu vurgular. Bu bağlamda kişinin bazen korku ve açlık, bazen de mal ve can kayıpları gibi hayatı menfi şekilde etkileyen çeşitli musibetlerle sınanacağı bildirilir. Kur’ân, musibetler karşısında alınacak tedbirlerin yanında sabrederek Allah’a teslimiyet göstermenin önemini vurgular. İslâmî literatürde ‘istircâ’ olarak kavramlaşan bu teslimiyet hâli, araştırmaya konu olan âyette “Şüphesiz biz Allah’a aidiz ve muhakkak ki O’na döneceğiz.” ifadesiyle formüle edilen cümleleri söylemeyi ve buna uygun davranışlar ortaya koymayı içerir. Bakara sûresi 156. âyete getirilen işâri yorumları tespit edip değerlendirdiğimiz bu çalışmada dökümantasyon inceleme ve elde edilen verilerin analizi yöntemi kullanılmış, ilgili âyet kronolojik bir sistem içinde başta işârî tefsirler olmak üzere bazı temel tefsir kaynaklarında araştırılmıştır. Çalışmanın çerçevesini bu âyet oluşturmakla birlikte yeri geldikçe bir önceki (Bakara 155) ve bir sonraki (Bakara 157) âyetlere de temas edilmiştir. Çalışmada önce musibet kavramına ve çerçevesine değinilmiş, Kur’ân’da konuyla ilgili âyetlere kısaca işaret edilmiştir. Ardından kavramsal olarak istircâ kelimesinin tahlili yapılarak hadislerdeki yansımaları verilmiştir. Son olarak başta tasavvufî tefsirler olmak üzere diğer bazı tefsir kaynaklarında Bakara sûresi 156. âyete yapılan işârî yorumlar ele alınıp incelenmiş, böylece genel hatlarıyla belâ, âfet ve musibetler karşısında takınılan bazı tutum ve davranışlar değerlendirilmiştir. Âyete ilişkin işârî yorumlarla ilgili şu sonuçlara ulaşılmıştır: Allah mutlak mânada iyiliğin kaynağıdır. Dolayısıyla başa gelen her türlü belâ ve musibet iyilik hatta şükür vesilesi olarak görülmelidir. Bunlar O’nun varlığının, celâl ve cemâl sıfatlarının bir yansımasıdır. Aynı zamanda belâ ve musibetler kişideki sırları ve cevherleri açığa çıkartacak bir ölçüttür. Bu nedenle başa gelen her musibet teslimiyet ve rıza ile karşılanmalı, içtenlikle Allah’a istircâ edilmelidir.
Keywords
