پژوهشی دربارۀ زبان جنسیّت‌زدۀ عربی و بازنمایی آن در قرآن

Abstract

بررسی زبان قرآن کریم از دریچۀ جنسیت، یکی از رویکردهای نوین در مطالعات زبان‌شناختی قرآن پژوهان معاصر است. در پژوهش حاضر، شاخص‌های زبان جنسیّت‌زده عربی و نمود آن در زبان قرآن بررسی شده است. زبان جنسیّت گرا، زنان و مردان را به‌طور نابرابر بازنمایی می‌کند، لذا یکسری سوگیری و تعصب به سمت یک جنس صورت می‌پذیرد و جنس دیگر مورد تبعیض واقع می‌شود. با توجّه به اینکه زبان یکی از مؤلفه‌های مهمّ فرهنگ در هر جامعه‌ای به شمار می‌رود، کاربرد مصادیق جنسیّت‌زدگی، می‌تواند بر جایگاه زنان و مردان، در فرهنگ و جامعه تأثیر مستقیم داشته باشد. اساس این پژوهش، ارائۀ یک‌سری اطلاعات به منظور آگاه کردن اذهان در مورد جنسیّت‌گرایی زبان عربی است. لذا تلاش شده است که زبان عربی و عربی قرآنی، از منظر زبان‌شناسی جنسیّت به عنوان زبانی‌جنسیّت‌گرا مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است؛ زیرا جنسیّت‌گرا بودن زبان قرآن را از طریق جمع‌آوری شواهد زبانی در متن آن، توصیف می‌کند؛ و تبعیض جنسی در زبان عربی موجود در قرآن را انعکاس می‌دهد. نتایج این پژوهش نشان دادند تردیدی نیست که زبان عربی، زبانی حساس به جنسیّت است و صیغۀ مذکر در واژگان و الفاظ آن غالب است، اما مهمّترین ویژگی آن قدرت تولید معنای گسترده و تأویل پذیری آن است، که به این زبان توانایی بسیار در تولید دلالات یا قرائت‌های مساوات‌طلبانه را می‌دهد. از طرفی هدف اصلی قرآن هدایت مردم است ﴿هدیً للمُتَّقینَ﴾(البقره:2) و بین تذکیر و تأنیث در زبان عربی و زن و مرد در جامعۀ انسانی تفاوت وجود دارد.

Keywords

• جنسیّت در قرآن»
• زبان جنسیّت‌گرا»
• تبعیض جنسی در زبان»
• «
• جنسیّت‌زدایی زبان»