پژوهشنامه علم سنجی (Sep 2022)
بررسی اولویت‌های نقشه جامع علمی کشور با علوم هم‌جوار جهت متنوع‌سازی نظام پژوهشی ایران با رویکرد پیچیدگی علمی
Abstract
هدف: این پژوهش درصدد است به‌منظور تعیین اولویت‌های پژوهشی کشور در راستای متنوع‌سازی نظام پژوهشی ایران، با بهره‌گیری از رویکرد پیچیدگی علمی اولویت‌های نقشه جامع علمی کشور را با علوم هم‌جوار مورد بررسی و مطالعه قرار دهد.روش‌شناسی: پژوهش حاضر مطالعه‌ای علم‌سنجی است که از نظر هدف کاربردی بوده و با استفاده از شاخص پیچیدگی علمی انجام شده است. داده‌های پژوهش اطلاعات کتابشناختی 50 کشور اول از نظر شاخص استنادات در پایگاه استنادی سایمگو می‌باشد. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، معیارهای پیچیدگی علمی کشورها و حوزه‌های علمی، فاصله، ارزش فرصت، منفعت فرصت و هم‌جواری محاسبه شده است.یافته‌ها: بررسی اولویت‌های سه‌گانه نقشه جامع علمی نشان داد که کشور در نیمی از اولویت‌های مطرح در این سند تولید علم داشته و می‌توان گفت موفق عمل کرده است.30 رشته از مجموع اولویت‌ها در فاصله بسیار دور از مرز هم‌جواری ایران قرار گرفته‌اند و از 38 حوزه پیشنهادی در این پژوهش به‌عنوان علوم هم‌جوار تنها 7 مورد در نقشه جامع علمی کشور مطرح شده‌اند.نتیجه‌گیری: ازآنجاکه دولت‌ها در تصمیم‌گیری‌های کلان و تنظیم اسناد بالادستی کشور نقش اساسی دارند، لذا تعیین و تأمین قابلیت‌های مورد نیاز برای ارتقای جایگاه رقابت‌پذیری علمی و هدایت نظام آموزشی و پژوهشی کشور به سمت تولید علومی با پیچیدگی بالا در زمره وظایف دولتمردان قرار می‌گیرد. اینکه چه نوع تنوعی برای توسعه‌یافتگی علمی کشورها مناسب است؛ با تکیه بر یافته‌های این پژوهش، راهکارهایی برای متنوع‌سازی نظام پژوهشی و نیز روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور با استفاده از شاخص پیچیدگی علمی ارائه شده است.
Keywords
