فقه و اصول (Sep 2024)
اصطلاح شناسی «قضیة فی واقعة» و شبهه زدایی از آن
Abstract
یکی از تعابیر استنادشده در کتب فقهی در دلالت‌سنجی روایات، اصطلاح «قضیة فی واقعة» است که فقها با تکیه بر آن برخی از احادیث خاص را برای استنباط حکم کلی غیرقابل استدلال دانسته‌‌اند. در لابه‌لای کتب فقهی متقدمان به برخی از زوایای این اصطلاح اشاراتی شده است. در نوشتۀ حاضر، که به‌روش کتابخانه‌ای و توصیفی‌تحلیلی انجام گرفته، نخست مفهوم و کاربرد و ثمرۀ «قضیّة فی واقعة» بررسی و سپس اشتباهات مرتبط با این اصطلاح تبیین شده است. دلالت حدیث بر فعل معصوم یا حکایت فعل توسط معصوم، عدم‌قصد تشریع از فعل و حکایت فعل و عدم‌قابلیت جمع عرفی، ازجمله مقوّمات «قضیّة فی واقعة» است. صدور فعل در پاسخ به سؤال راوی و اشارۀ راوی به استمرار فعل توسط معصوم، ازجمله قراینی است که دلالت می‌کند فعل یا حکایت فعل در مقام تشریع و تبیین حکم شرعی صادر شده است.
Keywords
