مطالعه و بررسی شگردهای طنزپردازی در اشعار ایرج میرزا

Abstract

ایرج میرزا، متولد 1253 ه. ش، یکی از مهم‌ترین شاعران موفق دورۀ مشروطه در طنزپردازی است و به او لقب «سعدی نو» را داده‌اند. از مهم‌ترین دلایل موفقیت طنزهای او، به کارگیری طیف وسیعی از شگردها و سازوکارهای خلق طنز در ساختار اشعار اوست. اشعار ایرج میرزا بیشتر برگرفته از واقعیات اجتماعی است که در آن‌ها با دیدگاهی انتقادی و تند به بازتاب مسائل اجتماعی می‌پردازد. پژوهش پیش‌رو بر آن است تا با بهره‌گیری از روش مطالعۀ کتابخانه‌ای و به صورت توصیفی- تحلیلی، شگردهای طنزپردازی را در اشعار این شاعر، مورد مطالعه و بررسی قرار دهد. حاصل مطالعات نشان می‌دهد که ایرج میرزا برای بیان طنز خود و تأثیرگذاری بیشتر آن بر مخاطب از شگردها و شیوه‌های مختلفی استفاده می‌کند و رمز موفقیت طنزهای او در بهره‌گیری از همین شگردهاست؛ از مهم‌ترینِ این شگردها می‌توان به کوچک‌سازی، تشبیه به حیوانات، نفرین و دشنام، خراب کردن سمبل‌ها، انتقاد از خویش، مناظره، تابوشکنی دینی، کنایۀ و ردیف‌های طنزآمیز اشاره کرد. حاصل سخن اینکه، شگردهای طنزِ مورداستفادۀ ایرج میرزا در ارائۀ مفاهیم موردنظر تأثیر بسزایی دارند.

Keywords

• طنز
• شگردهای طنزپردازی
• اشعار
• ایرج میرزا