اثر مصرف تلفیقی کود نیتروژنه با کمپوست بقایای نیشکر و باکتری های محرک رشد بر عملکرد دانه گندم چمران2 در شرایط تنش گرمای آخر فصل اهواز

Abstract

سابقه و هدف: به منظور بهبود حاصلخیزی خاک، افزایش ظرفیت نگهداری آب و عناصر غذایی در خاک و همچنین بهبود رشد و عملکرد گیاهان، مصرف کودهای آلی مختلف در خاک با توجه به مشکل کمبود مواد آلی در بیش‌تر خاک‌های ایران، اهمیت زیادی دارد. با این حال، کودهای آلی به تنهایی قادر به تامین نیاز گیاهان نبوده و به اندازه کافی در دسترس کشاورزان نیستند. از طرف دیگر مصرف زیاد کودهای شیمیایی باعث آلودگی محیط زیست و افزایش هزینه تولید می‌شود. بنابراین، جهت استفاده کارآمد و موثر از کودهای آلی و شیمیایی و دستیابی به کشاورزی پایدار، مصرف تلفیقی کودهای آلی و شیمیایی توصیه شده است. با توجه به اثر تنش گرمای آخر فصل بر کاهش تولید گندم در خوزستان و همچنین اثر کاهش مصرف کودهای شیمیایی و افزایش مصرف کودهای آلی و بیولوژیک بر سلامت بوم نظام‌های زراعی، این آزمایش با هدف بررسی اثر مصرف تلفیقی کود شیمیایی نیتروژن با کود آلی کمپوست بقایای نیشکر و کاربرد باکتری محرک رشد (PGPR) در شرایط گرمایی آخر فصل بر رشد و عملکرد گندم طراحی و اجرا شد.مواد و روش‌ها: این پژوهش به منظور بررسی واکنش عملکرد و اجزای عملکرد گندم چمران 2 به مصرف تلفیقی کود شیمیایی نیتروژنه با کمپوست بقایای نیشکر و باکتری‌های محرک رشد تحت اثر تنش گرمای آخر فصل اجرا شد. آزمایش به صورت کرت‌های دو بار خرد شده (اسپلیت اسپلیت پلات) در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1401-1400 در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل سه تاریخ کاشت یک آذر، 20 آذر و 10 دی در کرت‌های اصلی؛ شش سطح مصرف تلفیقی کود شیمیایی نیتروژنه (اوره) با کود آلی کمپوست بقایای نیشکر شامل شاهد (بدون کود شیمیایی و آلی)، 100 درصد کود شیمیایی، 75 درصد کود شیمیایی+ 25 درصد کود آلی، 50 درصد کود شیمیایی+ 50 درصد کود آلی، 25 درصد کود شیمیایی+ 75 درصد کود آلی و 100 درصد کود آلی در کرت‌های فرعی و دو سطح کاربرد و عدم کاربرد باکتری های محرک رشد (PGPR) در کرت‌های فرعی فرعی بود. هر کرت فرعی به طول 3 متر و عرض 2 متر (با مساحت 6 متر مربع) و شامل 10 خط کشت به فاصله 20 سانتی متر از هم بود. فاصله بین کرت‌های اصلی و فرعی نیم متر و فاصله بین بلوک ها دو متر در نظر گرفته شد. پس از رسیدگی فیزیولوژیک، گیاهان برداشت شد و صفات مورد نظر اندازه‌گیری شدند.یافته‌ها: تجزیه واریانس نشان داد که اثر تاریخ کاشت و اثر مصرف تلفیقی کود شیمیایی با کود آلی کمپوست نیشکر بر تمام صفات اندازه‌گیری شده در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار شد، همچنین اثر باکتری محرک رشد بر تمامی صفات مورد بررسی به جز شاخص برداشت معنی‌دار گردید. مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین عملکرد دانه (5663 کیلوگرم در هکتار) در تاریخ کشت یک آذر و مصرف تلفیقی 50 درصد کود شیمیایی+ 50 درصد کود آلی و کمترین مقدار آن (1155 کیلوگرم در هکتار) در تاریخ کاشت 10 دی و عدم مصرف کود شیمیایی بود. به طور کلی تاخیر در کاشت و وقوع تنش گرمایی آخر فصل، باعث کاهش عملکرد دانه شد ولی در تاریخ‌های کاشت مختلف، مصرف تلفیقی 50 درصد کود شیمیایی+ 50 کود آلی، موجب افزایش عملکرد دانه گندم گردید.نتیجه گیری: با توجه به نتایج بدست آمده برای تعدیل اثر تنش گرمای آخر فصل و همچنین کاهش مصرف کودهای شیمیایی و دستیابی به کشاورزی پایدار و بهبود رشد و عملکرد گندم، مصرف تلفیقی کود شیمیایی نیتروژنه با کود آلی کمپوست بقایای نیشکر و کاربرد باکتری محرک رشد می‌تواند توصیه شود.

Keywords

• اوره
• تاریخ کاشت
• خوزستان
• تغذیه تلفیقی
• کود زیستی