Ayalgu Disiplinlerarası Türk Mûsikîsi Araştırmaları Dergisi (Oct 2023)
HAMAMÎZÂDE İSMAİL DEDE EFENDİ’NİN ESERLERİNDE SUS (ES) KULLANMA TERCİHLERİ VE BUNA ETKİ EDEN FAKTÖRLER
Abstract
Bu makalenin çatısını, Hamamîzâde İsmail Dede Efendi’nin eserlerinde, “Sus (Es)” kullanımına dair tercihleri, ‘sus’ların vezin, usûl, nefes ve vurgulara göre kullanılışları ve ‘artistik sus’ tercihlerinin seçtiğimiz üç eser üzerinden incelenmesi oluşturmaktadır. Hamamîzâde İsmail Dede Efendi bestekârlıktaki kudreti ve mûsıkî nazariyesine olan hâkimiyeti ile Türk Mûsıkîsi’nde klasik dönemin son büyük temsilcisi olarak kabul edilir. Sözlü eserlerinin söz varlığını, hem klasik şiirimizden hem de halk şiirinden seçen Dede Efendi’nin, heceyi başarı ile kullanmanın yanında aruzlu güfteleri de kusursuza yakın bestelediği görülmektedir. Eserlerinde güftenin diline, Türkçenin artistik yapısına, dil inceliklerine, kelimelerin mana yüküne hâkimiyeti de dikkatleri çekmektedir. Bu makalede, Klasik mûsıkî geleneğinin taşındığı meşk zincirinin önemli bir halkası olan Dede Efendi’nin incelememize temel teşkil eden Sultâniyegâh Nakış Beste, Sultâniyegâh Ağır Semâî ve Sultâniyegâh Yürük Semâî isimli eserleri, mûsıkî prozodisi bağlamında ele alınmış olup ‘sus’ tercihleri ve bu tercihlerin eserin estetiğine katkıları, dönemin mûsıkî beğenileri çerçevesinde değerlendirilmiştir.
