Ankara Rifâî Âsitânesinin Âdâbı, Erkânı ve Zikir Tertibindeki Türk Din Mûsikîsi Uygulamaları

Abstract

Bu çalışma Ankara’da kurulmuş bir Rifâî tekkesinin dinî mûsikî uygulamalarını konu almaktadır.1984 yılında Ankara’da Mamak ilçesine bağlı Araplar Köyü’nde kurulmuş olan tasavvufî hareketin ilk olarak tarihsel sürecine değinilmiş, akabinde kurucusunun hayatından bahsedilmiş ve tarikatın âdâb ve erkân konularına yer verilmiştir. Mûsikî ile ilişkisi de arşivler, mülâkâtlar ve gözlemler neticesinde tespit edilmiştir. Tekkenin zikir tertibine yer verilmiş ve zikir tertibindeki mûsikî unsurları üzerinde durulmuştur. Zikir tertibinde besmele, Kur’ân-ı Kerim tilâveti, salâvatlar, istiğfarlar, esmâlar, ilahiler, şuğuller, kasideler vb. mûsikînin olduğu bölümler tespit edilmiş ve notaya alınmıştır. Bununla birlikte tesbihatlara da ayrıca değinilmiştir. Meşklere de önem veren tekkede şuğul, ilahi, tevşih, nefes, mersiye vb. formlarda eserler kanun, ney, bendir, halile, erbane, kudüm gibi sazlarla beraber koral olarak icrâ edilmektedir. Yapılan bu çalışmanın problem durumunu “Ankara Rifâi Tekkesi’nin mûsikî ile zikir tertibi arasında bir uyum var mıdır?”, “Ankara Rifâi Tekkesi’nin Türk din mûsikîsindeki yeri nedir?” olarak belirlenmiştir. Araştırma nitel araştırma metotlarından kaynak tarama, veri toplama, karşılaştırma, örneklendirme yöntemlerine başvurularak hazırlanmıştır. Çalışmanın önemi ise Ankara Rifâî Tekkesi’nin dinî mûsikî unsurlarının çokça olması sebebiyle mûsikî açısından önem arz etmesi olarak belirlenmiştir.